خلاصة:
الاهیات اخلاقی، اصطلاحی در حوزه مسیحیت کاتولیک است. در دایره المعارف کاتولیک، حوزه الاهیات جامع به دو بخش الاهیات جزمی و الاهیات اخلاقی تقسیم می شود. الاهیات جزمی، به مباحث نظری و الاهیات اخلاقی، به مباحث عملی می پردازد. وظیفه این الاهیات، طراحی هنجارهای اخلاقی و دینی برای حوزه عمل انسانی است. امروزه، الاهیات اخلاقی از زیرمجموعه های الاهیات عملی محسوب می شود. زیرا در قرن نوزدهم الاهیات عملی به منزله یک کل آمیخته با زندگی بشر شکل گرفت. هرچند این الاهیات مربوط به تجربه تاریخی مسیحیت است، ولی هسته مرکزی رویکرد آن از یک سو، عبارت است از فعال کردن ظرفیت های عملی الاهیات در صحنه زندگی معاصر، و چالش با سکولاریسم در مدیریت زندگی انسان دیندار از سوی دیگر، که در همه ادیان ابراهیمی مشترک بوده است. اگر الاهیات اخلاقی، نظریاتی در خصوص روابط انسان و افعال آزادانه او در مقابل خدا باشد و از وسایلی سخن بگوید که خدا برای دست یابی به آن هدف در اختیار آدمی قرار داده است، ما در حوزه اسلامی می توانیم اخلاق و فقه را، مشروط به آنکه بر اساس نیاز زمانه بازخوانی و بررسی عقلانی شوند، حیطه الاهیات اخلاقی در اسلام معرفی کنیم. فایده این الاهیات، اصلاح بعضی فتاوا، بالا بردن قدرت تشریح و تبیین احکام و راه های تحقق بخشیدن به آرمان های دینی است.
ملخص الجهاز:
"اگر الاهیات اخلاقـی، نظریاتی در خصوص روابط انسان و افعال آزادانۀ او در مقابل خدا باشد و از وسایلی سخن بگویـد که خدا برای دست یابی به آن هدف در اختیار آدمی قرار داده است ، ما در حوزة اسلامی میتوانیم اخلاق و فقه را، مشروط به آنکه بر اساس نیاز زمانه بـازخوانی و بررسـی عقلانـی شـوند، حیطـه الاهیات اخلاقی در اسلام معرفی کنیم .
از سوی دیگر، الاهیات اخلاقی، به آن دسته از نظریـاتی محـدود میشود که در خصوص روابط انسان و افعال آزادانه وی نسبت به خدا و هدف مـافوق طبیعـی او بحث میکند، و از وسایلی سخن میگوید که خدا برای دست یابی به آن هدف در اختیار بشر قرار داده است ، برای همین ، مفاهیم اخلاقی مسیحیت نیز بخشی از نظریات اعتقادی است ، زیـرا ایـن مفاهیم بر اساس وحی دینی مطرح شده اند.
میشـل ، در تعریف الاهیات ادبی میگوید: «در این الاهیات به تعیین بنیادهایی پرداخته میشود که مسیحیان باید زندگی اخلاقی خویش را بر آن استوار کنند و همچنین به تحلیل مسائل نوظهـوری پرداختـه میشود که به طور آشکار در کتاب مقدس نیامده است ، ماننـد شـیوه هـای مختلـف جلـوگیری از بارداری، مسائل برخاسته از پیشرفت علم پزشکی، مشکلات زمینه های اقتصاد، تجارت ، آنچه بـه عدالت اجتماعی مربوط میشود، شیوه های مشروع و نامشروع مدیریت جنـگ و مسـائل اخلاقـی مربوط به اقتصاد بین المللی (میشل ، ١٣٧٧: ١٢٦ و ١٢٧).
ولی آنچه در الاهیات عملی مهم است ، ایـن اسـت کـه مـا بـه دنبـال راهنمایی دین برای زندگی فردی و اجتماعی هستیم ، اما فقط نمیخواهیم استناد کنیم کـه قـرآن یا حدیث این چنین گفته ، بلکه باید مـتن را بـازخوانی و بازاندیشـی کنـیم ."