خلاصة:
پرچم هر کشوری با برخورداری از ارزشهای فراگیری نظیر مشروعیت، مقبولیت، محبوبیت و تقدس
میتواند به عنوان یک اثر تصویری در همه تولیدات هنری ایفای نقش کند. دلایل و نوع رجوع نقاشان
ایرانی به دیوارنگاری در دوره پس از انقلاب، استفاده مکرر از عناصر ملی و انقلابی را در سطحی وسیع
ایجاب می کرد. در این میان پرچم به عنوان نمادی ملی که پس از انقلاب بر مبنای ایدئولوژی و شعارهای
انقلاب بازطراحی شد، از جایگاه ویژه ای برخوردار است.
در این تحقیق با بررسی آثار دیوارنگاری پس از انقلاب در شهر تهران، هدف و معانی مورد نظر در استفاده
از پرچم و نیز چگونگی و کیفیت استفاده از آن در آثار دیوارنگاری مورد تحلیل و ارزیابی قرارگرفته است.
گونه های مختلف پرچم نظیر پرچم ملی کشور، پرچمهای مذهبی، پرچم نهادها، پرچمهای تزیینی و
پرچم دیگر کشورها در آثار دیوارنگاری این دوره مورد استفاده قرارگرفته اند. پرچم در دیوارنگاری های
یاد شده تداعی و تامین چهار رویکرد حماسی، مذهبی، ملی و زینتی را بر عهده دارد که هر یک از این
رویکردها در مضامین مربوطه به خود دنبال شده است. استفاده از پرچم در این آثار در راستای تلاش
برای انتقال طیفی از پیامها و معانی است که با ابعاد گوناگون مفهومی و نمادین پرچم در ارتباطند. پرچم
ملی ایران به رغم ضعفهای آشکار در بازنمایی آن، با توجه به ظرفیت نمادین و گستره معنایی اش، در
هر دیوارنگاره ای بر حسب پیام و چهارچوبهای مفهومی آن ایفای نقش کرده است و در مجموع به
نظر می رسد موفقیت نسبی تصویر پرچم در انتقال مفاهیم نمادین و بنیادین در آثار دیوارنگاری بیشتر
مرهون ظرفیتهای نمادین و مشروعیت و مقبولیت ذاتی آن باشد تا مهارت هنرمند در نحوه به کاربردن
و به تصویر کشیدنش. چرا که استفاده از پرچم در آثار دیوارنگاری توام با بی تجربگی و بی دقتی در حفظ
کیفیت شکلی آن است و این مساله در بسیاری از اوقات تصویری دگرگون و بی شکل از پرچم ایران را در
دیوارنگاره ها به نمایش می گذارد.
ملخص الجهاز:
"(زنگی، آیتاللهی، فهیمیفر،1391: 87) عمده زمینههای استفاده از پرچم در دیوارنگارههای معاصر ایران را میتوان به شرح زیر برشمرد: 1- مضامین انقلاب: استکبارستیزی، پیروزی انقلاب، دشمنان انقلاب، رویدادهای انقلاب و نظایر آن 2- چهرههای سیاسی: رهبران انقلاب و نظام، چهرههای سیاسی موثر بر انقلاب، قربانیان تروریسم 3- جنگ: تجلیل از شهدا، بازنمایی مفاهیم ایثار و شهادت، تجلیل از ایثارگران، جانبازان و آزادگان و موضوعات نظیر آن 4- مضامین فرهنگی: رویدادهای فرهنگی، اصول و مواضع فرهنگی، شعایر و ارزشهای مذهبی، چهرههای فرهنگی، زن 5- آثار کودک: رویکردهای موضوعی، آموزشی، تربیتی و تزیینی 6- رویکرد تزیینی: طبیعت و منظرهسازی، نقوش تزیینی، آثار تزیینی مدرن نقش و تصویر پرچم در دیوارنگارهها تلاش برای انتقال طیفی از پیامها و معانی است که بر اساس مضمون اصلی اثر میتواند متغیر و متنوع باشد.
نقش پرچم در دیوارنگاریهای یاد شده و کارکردهای مفهومی آن را میتوان به شرح زیر برشمرد: 1- استفاده از پرچم برای تداعی روحیه حماسی اثر در آثار جنگ، ایثار و شهادت 2- استفاده از پرچم برای تداعی محتوای مذهبی اثر (با توجه با نشان الله) در آثار دارای مضمون دینی 3- استفاده از پرچم برای تداعی رویکرد ملی اثر در آثاری که ایرانیت و ملیت در آنها مورد توجه بوده است، نظیر آثاری که در دوره سازندگی و پس از آن برای ایجاد و القای انسجام ملی و تاکید بر آن تولید شده است 4- استفاده از پرچم در کاربردهای تزیینی فارغ از موضوع نظیر سردر مدارس و آذین دیوارها با هدف تداعی ایرانیت همانگونه که اشاره شد، بیشترین میزان استفاده از پرچم در آثار دیوارنگاری جنگ قابل مشاهده است، بهگونهای که شکل پرچم یا بخشی از آن و یا رنگهای سهگانه آن عنصر ثابت اکثر دیوارنگارههای جنگ و شهداست."