خلاصة:
شناخت الگوی مکانی درختان جنگلی در طرّاحی الگوی مدیریتی مناسب برای حفاظت و احیای تودههای جنگلی نقش مؤثّری دارد. این پژوهش، با هدف تجزیه و تحلیل الگوی پراکنش درختان در پناهگاه حیات وحش کرخه (بخشی از جنگلهای حاشیة رودخانة کرخه)، بررسی میزان تغییرپذیری و الگوی تغییرات آنها نسبت به فاصله از رودخانه، انجام گرفت. تعداد پایههای درختان پده، گز و درختچة سریم در 117 قطعه نمونه، روی ترانسکتهایی موازی با فاصلة 500 متر از یکدیگر و عمود بر رودخانه شمارش شدند. سپس با استفاده از روشهای زمینآماری الگوی پراکنش آنها مورد تحلیل قرار گرفت. واریوگرام تعداد گونههای پده و سریم با مدل کروی، گز و کلّ گونهها با مدل نمایی مطابقت داشته و وجود همبستگی مکانی را نشان دادند. دامنة تأثیر واریوگرام گز 186 متر، پده 362 متر، سریم 749 متر و تعداد کلّ گونهها 208 متر است. نقشههای کریجینگ نیز نشان دادند که گونههای موجود دارای همبستگی مکانی هستند. بیشترین پراکنش گونهها نزدیک رودخانه بوده و با دورشدن از رودخانه، تعداد هر سه گونه کاهش مییابد. این موضوع، اهمّیّت مدیریت و حفاظت جنگلهای حاشیة رودخانه و جلوگیری از تخریب و کاهش مرز پوشش جنگلی را تأیید مینماید.
Analysis of the spatial pattern is an important element for the optimum management and having knowledge about ecosystem function. This study was conducted to analyze the spatial pattern of trees and shrub in the riparian forest landscape of Karkhe، also for assessment of their spatial variability regarding the distance from the river. The number of trees and shrubs were sampled using 117 plot (20m × 20 m) along parallel transects (perpendicular to the river). The distance between transects was 500 m. The variograms of Populus euphratica and Lycium shawii were spherical. Tamarix sp. and total of them were exponential. All revealed the presence of spatial autocorrelation. The range of influence was 186 m for Tamarix sp.، 362 m for Populus euphratica، 749 m for Lycium shawii and 208 for total. The kriging maps showed spatial variability of them. The spatial pattern of species total and Tamarix sp. are similar that was shown in correlation. So Tamarix sp. is a major part of this forest. Populus euphratica is replacing with Lycium shawii. Also the higher distribution is nearby river for all trees and shrub.
ملخص الجهاز:
"در دهه های اخیر، علاقه زیادی در زمینه مطالعـه الگوهـای مکـانی بـه وجــود آمــده و پیشــرفت هــای قابــل تــوجهی در اســتفاده از الگــوی پــراکنش مکــانی درختــان در جهــت درک مکانیسم های بوم شناختی، حفظ تنـوع زیسـتی و پـیش بینـی پویـایی تـوده هـای جنگلـی صـورت گرفتـه اسـت 1- Giese 2- Fernandez 3- Ferreira 4- Verry 5- Warren & Zou 6- McBratney & Laslett 7- Leibhold & Gurevitch 8- Jimenez 9- Allen & starr 10- Ngo Being 11- Singh 12- Dale (گتزین ١ و همکاران ، ٢٠٠٦).
موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه و نقاط نمونه برداری 1- Getzin 2- Gringarten & Deutsch 3- Nielson & Wendroth 4- Populus euphratica Olivier 5- Tamarix arceuthoides Bge 6- Lycium shawii Roemer & Schultes رویکرد مـورد اسـتفاده در ایـن پـژوهش بـرای تحلیـل الگـوی پـراکنش مکـانی درختـان ، مطالعـه بـه وسـیله 1 ترانسکت است که نمونه ها روی آن با نظم و فاصله معین واقع میشـوند (جیمنـز و همکـاران ، ٢٠٠١: جوشـکو و همکاران ، ٢٠٠٦).
نقشه های کریجینگ الف : گز، ب : پده ، پ : سریم ، ت : کل گونه ها شایان ذکر است که پژوهش های مشابه در مورد الگوی توزیع درختـان در ایـن جنگـل هـا صـورت نگرفتـه امـا در تحقیقات مختلف در جنگل های زاگـرس ، تغییـرات مکـانی قطـر درختـان بنـه (پوررضـا و همکـاران ، ١٣٩١) و تاج پوشش درختان (اخوان و همکاران ، ١٣٩٠) با استفاده از زمین آمـار بررسـی شـده اسـت کـه همگـی سـاختار مکانی مشخص و وجود همبستگی مکانی در مورد درختان را تأیید مینمایند."