خلاصة:
تحقیق حاضر بر پایة 35 شاخص توسعة کشاورزی در زمینههای زیرساختی، نهادی، نیروی انسانی، مکانیزاسیون و بهرهوری تولید، با استفاده از روش ترکیبی تحلیل عاملی و تاکسونومی عددی به ارزیابی سطح توسعة کشاورزی استانهای کشور پرداخته است. نتایج نشان داد که میزان توسعهیافتگی کشاورزی مناطق کشور به رغم تاثیرپذیری از شرایط و بسترهای طبیعی تا حدّ زیادی از عوامل انسانی و مدیریتی تاثیر پذیرفته است؛ به همین دلیل برخی استانهای با ظرفیّتهای مناسب طبیعی در زمینة کشاورزی، در سطح کمتر توسعهیافته یا توسعهنیافته قرار گرفتهاند. با توجّه به اینکه مجموع حدّاقل فواصل آذربایجان شرقی برابر 51/ 4 بود و بالاتر از آستانه بالای فاصلة همگنی 331/ 4 d(+) = قرار گرفت، این استان، ناهمگن، امّا از نظر وضعیّت توسعة کشاورزی در بهترین شرایط شناخته شد. همچنین در گروه استانهای همگن، مازندران، اصفهان، چهارمحال و بختیاری و تهران از نظر توسعهیافتگی کشاورزی (7001/ 0DL) به ترتیب در رتبههای بیست و ششم تا بیست و نهم قرار گرفتند. از این رو برای کاهش نابرابریهای توسعة کشاورزی مناطق و استانهای کشور، برنامهریزی ناحیهای و محلّی، تخصیص متوازن منابع، توجّه به مطالعات استعدادسنجی، تخصّصگرایی تولید و جذب سرمایهگذاران داخلی و خارجی میتواند راهگشا باشد.
This research investigates agricultural development level of Iran’s provinces on the basis of 35 agriculture development indicators (infrastructural، institutional، manpower، mechanization and productivity) utilizing combined method of factor analysis and numerical taxonomy. The results indicate that despite of natural conditions’ effect، development level of countries’ regions to a large extent affected by human and managerial factors. Hence some provinces with appropriate natural capacities ranked as less-developed and non-developed in regard of agriculture development. Considering that sum of minimum gaps for East Azerbaijan equals to 4.51 and is more than upper threshold of homogeneity [d(+) = 4.331]، this province is heterogeneous to others but in regard of agriculture development placed on the best condition. Furthermore among homogeneous provinces، Mazandaran، Isfahan، Chaharmahal & Bakhtiari and Tehran in regard of agriculture development level (DL< 0.7001) acquired first to fourth position in ranking. In addition Ghazvin، southern khorasan، khosestan and Sistan & Baluchestan one after the other، in respect of agriculture development level (DL > 0.9302) placed in twenty-sixth to twenty-ninth position. So for reducing regions and provinces agricultural development inequalities، approaching regional and local planning and taking into account balanced resources allocation، capacity assessment studies، production professionalism and attracting internal and external investors can be useful.
ملخص الجهاز:
"نتایج نشان داد کـه میزان توسعه یافتگی کشاورزی مناطق کشور به رغم تأثیرپذیری از شرایط و بسترهای طبیعـی تا حد زیادی از عوامل انسانی و مدیریتی تأثیر پذیرفته است ؛ به همین دلیل برخی اسـتان های با ظرفیت های مناسب طبیعی در زمینۀ کشاورزی، در سطح کمتر توسعه یافته یا توسـعه نیافته قرار گرفته اند.
با توجه به اینکه در ماتریس کوتـاه ترین فاصـلۀ بین استان ها، فاصلۀ استان آذربایجان شرقی نسبت به سایر استان ها بیشتر از حد یا آستانۀ بالای همگنی قـرار گرفت (٤/٣٣١)، میتوان قضاوت نمود که به رغم ناهمگن بودن ، این استان از نظر سطح توسـعۀ کشـاورزی در وضعیت مطلوب تری نسبت به سایر استان های منطقه و کشور قرار دارد؛ این در حالی است که استان همسـایۀ این استان ، یعنی آذربایجان غربی با درجۀ توسعه یافتگی ٠/٨٢٦٨ در رتبۀ پانزدهم قرار گرفته است و بـه رغـم شباهت های طبیعی - اکولوژیک فاصلۀ درخور توجهی نسبت به استان یاد شده دارد."