خلاصة:
از دیرباز کوهستان در اسطوره های اقوام گوناگون دارای ارزشی والا بوده است ، خصوصا در میان اسـاطیر ایرانی نیز کوه ها همواره از قداست خاصی برخوردار بوده اند و محل دریافت فر ایـزدی محسـوب مـی- شدند. از همان دوران کهن بشر به این حقیقت پی برده بود که کوهستان نقش مهمی در تولید آب و بـاران دارد و منابع آب و تراوش آن ها به صورت چشمه ها در کوه ها به وفور یافت می شد. کوه در اندیشه هـای اساطیری جایگاه خدایان است و پناه جستن خدایان به کوه و تولید مثل آن ها در کـوه و اقامتشـان در آن از قدیم نمایانگر اهمیت و تقدس کوه بوده است .کوه در آئین قبایل و اقوام عالم ، مقدس و علاوه بر جایگـاه خدا بودن از عناصر مهم اساطیر در سراسر جهان بوده است و کوه در نظر تمامی اقـوام خصوصـا ایرانیـان زاینده ، بالنده ، جاندار و اندیشمند بوده است .اهمیت و تقدس کوه آنچنان اهمیتی در اذهان مردم اولیه داشته است که نخستین انسان و شاه را کوه نشین معرفی کرده اند و برای آن ها داستان هـایی همـراه بـا تخیـل و افسانه آفریده اند. طبعا مطالبی که دربارة خلقت و طرز برآمدن کوهها از زمین برآمده با تئوریهـای علمـی جدید فاصله بسیاری دارد با این حال دانش کنونی بشر از همین افسانه ها آغاز شده است و ما بـرای درک بهتر مفاهیم گیتایی به دانستن همین افسانه ها و اسطوره ها نیازمندیم .
ملخص الجهاز:
"> مرتضی بهنام (کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر) تقدس کوه در اساطیر ایران چکیده از دیرباز کوهستان در اسطوره های اقوام گوناگون دارای ارزشی والا بوده است ، خصوصا در میان اسـاطیر ایرانی نیز کوه ها همواره از قداست خاصی برخوردار بوده اند و محل دریافت فر ایـزدی محسـوب مـی- شدند.
____________________________ تاریخ دریافت : ١٣٩٣/١١/٢٠ تاریخ پذیرش : ١٣٩٤/١/١٧ / کوه در اساطیر ایران ، در باور انسان باستان دارای راز و رمزی غریب اسـت بـه همـین علـت از روی ترس یا نیاز برای کوه قداست و معنویت قائل بودند و معتقد بودند کـه کـوه جایگـاه خـدایان است و می تواند ارتباط آسمان و زمین را برقرار کند.
«نخستین ایزدی مینوی که پیش از خورشید فناپذیر اسـت در بالای کوه هرا برآید، نخستین کسی که با زینت های زریـن آراسـته از فـراز هـرا سـر در آورد از آنجا آن مهر بسیار توانا تمام منزلگاهان آریایی را بنگرد» (مهریشت ، کرده ٤ بند ١٣) پهلوی راست کوه هرا ١٨٠ دریچه دارد و ١٨٠ دریچه دیگـر پهلـوی چـپ ، هـر روز سـپیده دم خورشید از سوی مشرق از یک دریاچه وارد می شود و از دریچه دیگر در مغرب بیـرون مـیرود و 4 آن ها کوه را دور زده در سپیده دم فردا همان کار را از سر گیرند.
قبل از پایان بحث کوه خواجه این مطلب نیز به جاست که گفته شود در بالای ایـن کـوه هنـوز دو زیارتگاه یکی به نام خواجه غلطان و دیگری موسوم به پیر گندم بریان وجود دارد که ساکنان اطراف کوه هم در نوروز و هم برای نامگذاری فرزندانشان به آنجا می روند و این رسـم اخیـر کـه از سـنت هـای اسلامی دور است نشان می دهد که آداب و سنن مرتبط با کوه خواجه ریشه های بسیار کهن دارد."