خلاصة:
امروزه مناطق آزاد، وسیله‌ای برای ورود به بازارهای جهانی و بهره‌گیری از برتری‌های نسبی اقتصاد داخلی در بازرگانی بین‌المللی بوده و به‌عنوان تسریع‌کننده(کاتالیزور) ارتباط اقتصاد ملی با اقتصاد جهانی دارای جایگاه ویژه‌ای هستند. از آنجایی‌که وزن ژئوپلیتیکی و منزلت کشورها در نظام جهانی رابطه مستقیمی با قدرت و توان ملی کشورها دارد، مناطق آزاد به‌عنوان بخش سیاسی شبه‌مستقل از حکومت ملی/ مرکزی، با کارکردهای متنوع اقتصادی، صنعتی، گردشگری و غیره، در افزایش قدرت ملی و وزن ژئوپلیتیکی کشورها نقش حائز اهمیتی دارند. پرسش اصلی مقاله این است که آیا بندر دریایی و منطقه آزاد چابهار از وزن ژئوپلیتیکی لازم در راستای افزایش قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران برخور‌دار است؟ در پاسخ به پرسش اصلی پژوهش، این فرضیه مطرح است که به‌تبع موقعیت ژئوپلیتیکی کم‌نظیر بندر دریایی و منطقه آزاد چابهار در صورت حصول واقعی توسعه، دارای سه سطح از توانمند‌های ملی، منطقه‌ای و جهانی است. در سطح ملی توسعه چابهار مدخل و میان‌بری بر توسعه پایدار و همه‌جانبه استان محروم، آسیب‌پذیر و بحران‌خیز سیستان و بلوچستان است. در سطح منطقه‌ای همسایگی چابهار با افغانستان و جمهوری‌های محصور در خشکی آسیای مرکزی، ضمن ارزآوری ناشی از تجارت پرسود دریایی، میتواند مهیاکننده اسباب همگرایی کشورهای بالا و دیگر کشورهای منطقه باشد. قرارگرفتن چابهار در کریدور شمال-جنوب با مزایای فراوانش، نشان از جایگاه ژئوپلیتیکی برجسته چابهار در سطح بین‌المللی است؛ همچنان‌که مشارکت جدی دو قدرت هند (هم‌اکنون) و چین (در آینده نزدیک) بیانگر وزن ژئوپلیتیکی بالا و توانمندی‌های جهانی چابهار است.
ملخص الجهاز:
(18 :1384 نگاره شماره (١)- توانمندی و فرصت های راهبردی منطقه و بندر آزاد چابهار در راستای افزایش قدرت ملی 1 امنیت بخشی به استان سیستان و بلوچستان در صورت توسعه و کاهش زمینه هـای قاچـاق مـواد مخـدر و دیگـر زمینه های ناامنی در استان ؛ 2 تقویت پیوندهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی با کشورهای هم جوار شرق و شمال شرقی ؛ 3 ارتقای عملکرد بندر چابهار تا حد یک مگاپورت در راستای تبـدیل آن بـه یـک بنـدر تأثیرگـذار منطقـه ای کـه میتواند بر عملکرد و پویایی سیستان و بلوچستان و کشور نقش مثبتی داشته باشد؛ 3 توانمندی خروج استان سیستان و بلوچستان از انزوای جغرافیـایی بـه واسـطه ایـن بنـدر و ایجـاد موقعیـت هـای اقتصادی مطلوب در استان ؛ 5 افزایش نقش استان و کشور در ترانزیت کالا و حمل ونقل بین المللی ؛ 6 رونق بخشیدن به مقوله گردشگری استان و ارزآوری ناشی از صنعت گردشگری باوجود جاذبه های فراوان چابهار و استان سیستان و بلوچستان ، همچنین قرارگرفتن در مسـیر حرکـت گردشـگران خـارجی و امکـان اسـتفاده از جاذبه های طبیعی و تاریخی ؛ 7 افزایش ظرفیت های ارتباطی حمل ونقل دریایی، جاده ای ، ریلی، هوایی، ارتباطات الکترونیکی و شبکه انتقال نفت و گاز؛ 8 افزایش ظرفیت های اقتصادی ازجمله ایجاد درآمد ارزی از طریق توسعه صادرات ، ایجاد فرصت های جدید اشتغال و درآمد برای شهروندان ، ایجاد زمینه مهاجرت معکوس جمعیت به منطقه و جذب سرمایه های خارجی و انتقال فناوری ، کسب و ارتقای مهارت های نیروی کار و مدیریت فنی و بازرگانی ؛ 9 وجود بیش از ٧٠٠ هزار هکتار زمین های حاصلخیز در عقبه سواحل مکران و مستعد کشت میوه های حاره ای از قبیل موز، آناناس ، انبه ، آواکادو، نارگیل و انواع مرکبات ؛ 10 امکان انتقال آب دریای عمان از طریق بندر سیریک بـه منوجـان و از آنجـا بـه جازموریـان بـه منظـور تقویـت سفره های آب زیرزمینی و توسعه صنعت کشاورزی و همچنین ایجاد شهرکهای گردشگری ؛ 11 موقعیت جغرافیایی منطقه و قرارگرفتن در مسیر راه آهن بین المللی زاهدان - میرجاوه و وجـود محـور ترانزیتـی چابهار- میلک ؛ 12 موقعیت مناسب برای کسب درآمد و اشتغال زایی ناشی از صید انواع ماهی و میگو؛ (منبع : نویسندگان ؛ با توجه به یافته های پژوهش ) ٥.
(
, 
, 
)
