خلاصة:
طبق نظر مشهور فقیهان امامیه، چنانچه مرد بیمار زنی را به عقد خود درآورد و آنگاه پیش از زفاف از دنیا برود، همسر او از مهر و ارث محروم خواهد ماند. ماده 945 قانون مدنی نیز به تبعیت از نظریه یاد شده شرط زفاف را در بهرهمندی زن از ارث مرد بیمار معتبر شمرده است. از این رو در این نوشتار سعی شده است ادله ی موافقان حرمان مورد نقد و بررسی قرار گیرد تا از رهگذر تضعیف دلایل ایشان و تقویت ادلّه ی نظریه مخالف ضرورت حذف ماده 945 قانون مدنی آشکار شود و موجبات رفع تصور تبعیض میان حقوق زن و مرد و مخالفت بااصل بیستم قانون اساسی که صراحتاً بر حمایت قانونی برابر از زن و مرد تأکید دارد، فراهم آید.
ملخص الجهاز:
نقد و بررسي حکم محروميت زن از ارث و مهر درفرض ازدواج با مرد بيمار با رويکردي انتقادي به ماده ي ٩٤٥ قانون مدني احمد باقري دانشيار گروه فقه و مباني حقوق اسلامي دانشکده الهيات دانشگاه تهران شکيبا اميرخاني دانش آموختۀ رشتۀ فقه و مباني حقوق اسلامي دانشکدة الهيات دانشگاه تهران (تاريخ دريافت :١٣٨٧/٦/١٩- تاريخ تصويب :١٣٨٧/٩/٦) چکيده : طبق نظر مشهور فقيهان اماميه ، چنانچه مرد بيمار زني را به عقد خود درآوردو آنگـاه پـيش از زفاف از دنيا برود، همسر او از مهرو ارث محروم خواهد ماند.
اما برگزيدن معناي ياد شده نيز مشکلي را حل نخواهد کرد زيرا اغلب فقيهاني که شرط زفاف را در صحت نکاح بيمار معتبر شـمرده انـد، در صـورت فوت شوهر پيش از زفاف زن را به هيچ وجه مستحق دريافت مهريه ندانسته اند، حال آنکـه بـر فرض پذيرش معناي مزبور حکم به عدم استحقاق زوجـه نـسبت بـه مهريـه منطقـي بـه نظـر نميرسد زيرا اکثر فقيهان ملکيت زن بر تمام مهريه را به محض وقوع عقـد نکـاح مفـروض و مسلم شمرده اند (علامه حلي ، ١٣٧٤، ١٧٢/٧؛ شيخ طوسي ، ١٤١٥، ٣٦٩/٤).
از اين رو برخي فقيهان ضمن مخالفت بـا نظريـه مـشهور چنـين اظهار کرده اندکه هيچ تفاوتي ميان نکاح فرد بيمـار و سـالم وجـود نـدارد و همـان گونـه کـه شخص سالم چنانچه بعد از نکاح و قبل از زفاف از دنيا برود، همسرش از تمام ارث و مهريـه خود برخوردار خواهد شد، در خصوص نکاح بيمار نيز وضعيت به همين صورت است و نمي توان همسر او را از حقوق مالي ناشي از نکاح محروم دانست (شيخ مفيد،١٤١٣، ٦٢٧ ؛ خوانساري،١٤٠٥، ٣٥٦/٥؛ محقق اردبيلي،١٤٠٣، ٤٣٧/١١).