درویشان بکتاشی در اسناد تشکیلات اداری آستان قدس رضوی از صفویه تا قاجار مقالة

طریقت بکتاشیه از قرن هشتم هجری در آناتولی ظهور کرد و در سایر بلاد گسترش یافت و به یکی از فرقه های مهم اسلامی تبدیل شد. به رغم اینکه این طریقت منسوب به یک ایرانی اهل نیشابور خراسان است با این حال در هیچ منبعی اثری از آنان در ایران یافت نمی شود. اما از سال 1069 ق در اسناد تشکیلات اداری آستان قدس موجود در مرکز آرشیو این مجموعه که موضوع آن مسائل مالی و حسابداری است به نام درویشان بکتاشی ساکن در کنار مرقد امام رضا - علیه السلام - برمی خوریم. این جماعت در دوره های مختلف صفوی، افشاریه و قاجار کمک مالی از آستان قدس دریافت می کردند. اگرچه تحقیقاتی در باب طریقت بکتاشی انجام شده، اما تاکنون اسناد مذکور مورد پژوهش قرار نگرفته است. از این رو این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی و با اتکا براطلاعات موجود در اسناد و منابع کتابخانه ای، اولا در پی تبیین و شناساندن محتوا، ارزش های اطلاعاتی، ویژگی ها و اهمیت این اسناد بوده و ثانیا درپی کشف علت رابطه درویشان بکتاشی با آستان قدس و دریافت کمک از این مجموعه است.

"درویشان بکتاشی در اسناد تشکیلات اداری آستان قدس رضوی از صفویه تا قاجار 1 حمیده شهیدی طریقت بکتاشیه از قرن هشتم هجری در آناتولی ظهور کرد و در سـایر بـلاد گسـترش یافت و به یکی از فرقه های مهم اسلامی تبدیل شد. چکیده : واژه های کلیدی : طریقت بکتاشیه ، درویشان بکتاشی ، آستان قدس رضوی ، تشـکیلات اداری Bektashi Sufis (Dervishes) In the Documents of the Administrative Apparatus of Astan Quds Razavi From the Safavid to the Qajar Era 1 Hamideh Shahidi Abstract: The Bektashi order (tariqat) appeared in 8 AH/14 AD century in Anatolia, influenced other territories and gradually became an important Islamic sect. با استناد به این اسناد به نظر می رسد تکیه درویشان بکتاشی بنا به علـت یـا عللـی کـه بـرای نگارنـده مشخص نیست از سال ١٣٠٥ق کارایی خود را از دست می دهد چرا که بعد از آن ، درویشان به صورت انفرادی از آستان قدس کمک دریافت می کنند. ٢ با مطالعه معتقدات بکتاشیه ، این امر روشـن مـی شـود کـه آنـان دارای افکاری صوفیانه با گرایش به زهد و فقر بودند٣ از ایـن رو ایـن اعتقـادات ، آنـان را در ردیف افراد بی بضاعت قرار می داد و این امر توجیه منطقی است که چرا پرداخت کمک بـه آنان از محل موقوفات آستان قدس هزینه می شد. اما از سـال ١٠٦٩ق در اسناد تشکیلات اداری آستان قدس موجود در مرکز آرشیو این مجموعه ، بـه نـام درویشان بکتاشی ساکن در تکیه ای در کنار مضجع امام رضا - علیه السلام - برمی خـوریم ."