خلاصة:
مسئله کرامت انسان مبحثی از علم انسانشناسی است که انسان را هم از لحاظ تکوینی و هم از لحاظ تکاملی دارای شرافت معرفی میکند. این مقوله در نگاه دینی بر دو قسم ذاتی و اکتسابی است. کرامت ذاتی قوّه و استعداد نهفته در ذات انسانی است که با عمل خلاقانه خدا به انسان اعطا شده است. اما کرامت اکتسابی با سلوک علمی و عملی خاصّ حاصل میشود. این مقاله به شیوه توصیفیتحلیلی، این مسئله را از منظر قرآن و کتاب مقدس عبری بررسی مقایسهای میکند. این متون مقدّس انسان را از لحاظ ذاتی دارای کرامت معرفی میکنند، اما کرامت حقیقی و سعادت انسان را که تحقّق عینی کرامت ذاتی در هیئت کرامت بالفعل او است، در گرو کمالاتی همچون تقوا و پایبندی به عهد میدانند که او در نشئه دنیایی خویش کسب میکند. بنابراین، تفاوت این مسئله از منظر این دو متن مقدس «غیرساختاری» است؛ یعنی در نوع تبیین مسئله است نه در اصل آن.
ملخص الجهاز:
این متون مقدس انسان را از لحاظ ذاتی دارای کرامت معرفی میکنند، اما کرامت حقیقی و سعادت انسان را که تحقق عینی کرامت ذاتی در هیئت کرامت بالفعل او است، در گرو کمالاتی همچون تقوا و پایبندی به عهد میدانند که او در نشئه دنیایی خویش کسب میکند.
اما کتاب مقدس عبری پایبندی به محتوای عهد را، که منجر به تقلید از عمل خلاقانه خدا و در نتیجه تحقق صورت الاهی در ذات انسانی میشود، به عنوان کرامت حقیقی انسان معرفی میکند.
در بیان کتاب مقدس عبری این قسم کرامت با حیات انسان گره خورده است.
H3کرامت اکتسابی/H3 کتاب مقدس عبری کرامت ذاتی را برای نیل به جایگاه والای انسانی کافی نمیداند، بلکه با بیان بایدها و نبایدهای دینی و اخلاقی، نوع مواجهه فرد با احکام الاهی [میصوا] را موجب برکت یا نفرین یا همان کسب یا اجتناب از کرامت اکتسابی دانسته است (تثنیه، 11: 26-28).
بنابراین، پس از سقوط آدم از بهشت راه سعادت و کرامتی که کتاب مقدس عبری ترسیم میکند مبتنی بر عهد خدا با انسان است.
H4وجوه افتراق/H4 · تعبیر «کرامت انسان» در قرآن بهصراحت ذکر شده اما کتاب مقدس عبری فقط ارزشهای بنیادین انسان را بیان کرده است.
· در قرآن مبانی دیگری همچون مسجود فرشتگان و حامل امانت الاهی و علم به اسماء برای کرامت ذاتی ذکر شده است، اما کتاب مقدس عبری در این باره کاملا مسکوت است.
هرچند کتاب مقدس عبری به این مسئله اشاره دارد که موجودات را حضرت آدم (ع) نامگذاری کرده، اما نامگذاری غیر از علم به اسماء الاهی است.