خلاصة:
امروزه یکی از دغدغههای اندیشمندان علوم تربیتی موضوع گرایش به معنویت و اخلاقمداری دانش آموزان و به تبع آن رفتار مناسب شهروندی است، با توجه به اهمیت موضوع، هدف پژوهش حاضر، مقایسه و بررسی ارتباط بین رشد اعتقادی و خودپنداره و رفتار شهروندی در دانشآموزان دختر و پسر بود. این یک بررسی پیمایشی از نوع توصیفی-همبستگی و مقایسهای بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشآموزان متوسطه دوم ناحیه یک اردبیل به تعداد 15824 در سال تحصیلی 94-95 بودند که به تعداد 380 نفر (190 دختر و 190 پسر) به روش نمونهگیری ساده انتخاب شدند. با حضور در محل تحصیل به پرسشنامه رشد اعتقادی و خود پنداره SCQ و پرسشنامه تربیت شهروندی پاسخ دادند. روایی و پایایی پرسشنامهها در تحقیقات متعدد تأیید شده بود. برای تحلیل دادهها از آزمون تحلیل واریانس چند متغیره برای تجزیه و تحلیل آماری همبستگی بین متغیرها و ارتباط آنها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج نشان داد بین رشد اعتقادی و متغیر خودپنداره و همچنین رفتار شهروندی ارتباط معناداری وجود دارد و از سوی دیگر این متغیرها در بین دانشآموزان دختر و پسر تفاوت معناداری وجود دارند. تقویت رشد اعتقادی دانشآموزان مدرسه می تواند به تقویت خودپنداره و رفتار مناسب شهروندی دانشآموزان منجر شود.
ملخص الجهاز:
نتایج نشان داد بین رشد اعتقادی و متغیر خودپنداره و همچنین رفتار شهروندی ارتباط معناداری وجود دارد و از سوی دیگر این متغیرها در بین دانشآموزان دختر و پسر تفاوت معناداری وجود دارند.
نهادینه شدن اخلاق و رفتار مناسب شهروندی ریشه در عوامل گوناگونی دارد، بهزعم نگارندگان یکی از این عوامل مؤثر خودپنداره مثبت دانشآموزان از خود میباشد و ارتباط عزتنفس و کرامت انسانی در تحقیقات زیادی تأیید شده است.
خانواده و مدرسه از جمله مهمترین نهادهای اجتماعی مؤثر در رشد و تربیت دینی دانشآموزان به شمار میآیند و دانشآموزان در محیط خانواده بهصورت مستقیم تحت تأثیر اعتقادات مذهبی والدین خود قرار دارند، در کنار خانواده مدرسه نیز بهعنوان یک نهاد مهم نقش بسزایی در باروری اعتقادات مذهبی دانشآموزان دارد، بهگونهای که معلمان از طریق عملکرد مناسب خود در کلاس درس نگرش محصلان را نسبت به دین و بهطور کلی زندگی و مسائل ناشی از آن تحت تأثیر قرار میدهند و از این رهگذر نقش مؤثری در ایجاد نگرشهای مثبت دینی در دانشآموزان ایفا میکنند.
یافتههای مندرج در جدول 4 نشان میدهد همبستگی مثبت و معناداری بین زیرمؤلفههای متغیر رشد اعتقادی با خودپنداره وجود دارد، یعنی هرچه میزان مشارکت دینی دانشآموزان و پایبندی به اعتقادات دینی و از سوی دیگر رعایت مسائل شرعی بالاتری داشته باشد، خودپنداره مثبت بالاتری خواهند داشت، این میتواند در عملکرد تحصیلی آنها نیز مؤثر واقع شود.
با توجه به نتایج جدول 4 ملاحظه میشود که بین دانشآموزان پسر و دختر از لحاظ رفتار مناسب شهروندی تفاوت معناداری وجود دارد (p=.