خلاصة:
قیام مردمی در کشورهای عربی که در سال(2010) از تونس آغاز شد، به سرعت به دیگر کشورهای منطقه غرب آسیا و شمال افریقا سرایت کرد و موج بیداری اسلامی نوین را در جهان عرب رقم زد. بیداری اسلامی، در کشورهای مختلف متناسب با فرهنگ سیاسی هر جامعه ، ساختار حکومتی، اقتصاد سیاسی و موقعیت ژئوپلتیکی آن، سناریوهای متفاوتی را برای کشورها رقم زد و باعث ایجاد تغییر و تحولات سیاسی از جمله انقلاب، اصلاحات، مداخله نظامی خارجی، جنگ داخلی و شورشهای اجتماعی شد و برخی از کشورها مانند عربستان را در آستانه تغییر قرار داد. بنابراین با توجه به این تفییرات ، سوال این پژوهش این است که در اثر بیداری اسلامی، سناریوهای محتمل در آینده نظام سیاسی عربستان کدامند ؟ این پژوهش برای دست یافتن به پاسخ، از روشهای آینده پژوهی (روش دلفی، تجزیه و تحلیل پیش رانها، روش تحلیل تاثیرات متقابل و روش سناریو نویسی) بهره برده است. جامعه آماری شامل سفرا و کارداران وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در عربستان بوده و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شده است. حاصل کار شناسایی پنج سناریو است که از میان آنها یک سناریو به دلیل ارزش سازگاری بالا تایید شد. در این سناریو مشخص شده است که بیداری اسلامی به شکل موثری در مناسبات قدرت عربستان تاثیر خواهد گذاشت و نظام سیاسی عربستان سرنگون خواهد شد.
ملخص الجهاز:
(واعظی ١٣٩٢: ٢٩٧) ب - در بعد اقتصادی بیداری اسلامی ، مؤلفه های : ١- دولت رانتیر(میرترابی ، ١٣٩١: ٤٣) ٢- فساد مالی گسترده دستگاه حاکم (استنسلی ،١٣٩١ : ١٩٩) ٣- شکاف اقتصادی فقیر و غنی (طبیبیان ، ١٣٧٨: ٧) ٤- اقتصاد تک محصولی ٥- تورم و رکود اقتصادی ٦- بیکاری (عدم اشتغال ) ٧- ناکارآمدی سیاست های اقتصادی ٨- بحران اقتصادی (دهشیری ، ١٣٩٤: ١٦٠) ٩- عدم وجود شفافیت اقتصادی دولت و ١٠- شکاف میان هزینه های نظامی و توسعه اقتصادی و اجتماعی است که باعث شروع اعتراضات مردم شد و در نهایت تغییر حکومت را در برخی کشورها منجر گردید.
جدول زیر ١٠ متغیر دارای اهمیت و عدم قطعیت بسیار زیاد که از نظر نخبگان شناسایی شده اند را نشان می دهد: جدول شماره ٤: مؤلفه های دارای بیشترین نمره اهمیت و عدم قطعیت شماره ردیف عوامل تاثیرگذار دارای اهمیت و عدم قطعیت بالا نمره اهمیت نمره عدم قطعیت ٤٠ شکاف طبقاتی 7,04 6,61 ٩ گسترش روحیه تجمل پرستی در هیأت حاکمه ٦,٤٣ ٧,١٣ ٥ بحران جانشینی 6,26 7,26 ١٧ وابستگی به غرب 6,96 6,43 ١١ افزایش زندانیان سیاسی 7,09 6,26 ٣٦ تبعیض و فقدان عدالت اجتماعی 6,65 6,70 ١٠ خلاء آزادی های سیاسی 6,96 6,39 ٤٤ حقوق بشر 6,83 6,48 ٨ فساد حاکمان 7,04 6,22 ١٩ وضعیت ناپایدار پیرامون عربستان (عراق ، یمن ) ٦,٣٥ ٦,٨٣ رتبه بندی متغیرها بر اساس ماتریس اثرات متقاطع در این مرحله با استفاده از روش اثرات متقابل ، مشخص می شود که کدام یک از مؤلفه های بیداری اسلامی تأثیر بیشتری بر آینده نظام سیاسی عربستان دارند و کدام یک بیشتر تأثیرپذیر هستند.