خلاصة:
این مقاله با مفروض گرفتن نظریهای ساختاری و نگاشتی در باب چیستی بازنمایی، فرضیه «توضیح کاربردپذیری براساس مفهوم بازنمایی» را در مورد «کاربردپذیری استنباط آماری در مدلهای علمی» بررسی میکند. براساس دیدگاه نگاشتی، وجود رابطهای متعین میان مدل و سیستم هدف، شرط کافی برای بازنمایی هدف توسط مدل است و این بازنمایی چرایی کاربردپذیری استنباط آماری، در مدلسازی را نیز توضیح میدهد. تحلیل کارکردی «برآورد» بهعنوان یکی از مهمترین الگوهای استنباط آماری نشان میدهد که الف) استنباط و تحلیل آماری دادهها در ارزیابی مفروضات مندرج در مدل مفهومی کاربرد دارد، بدین معنا که با استنباط آماری میتوان بازنمایی مدل مفهومی از سیستم هدف و موضوع مورد مطالعه را ارزیابی کرد، ولی ب) نمیتوان نشان داد که دستگاه معادلاتی که بهعنوان مدل آماری «برآورد» شده «فی نفسه» روابطی را در موضوع مورد مطالعه بازنمایی میکند؛ زیرا دستگاه معادلات بهطور کامل به وسیله برآورد «متعین» نمیشود.
ملخص الجهاز:
براساس دیدگاه نگاشتی، وجود رابطهای متعین میان مدل و سیستم هدف، شرط کافی برای بازنمایی هدف توسط مدل است و این بازنمایی چرایی کاربردپذیری استنباط آماری، در مدلسازی را نیز توضیح میدهد.
هنگامی که از اهمیت «مدلهای علمی» بحث میشود، این دغدغه وجود دارد که آیا «مدلها» موضوع مورد مطالعه را «بازنمایی» میکنند، اگر بازنمایی مفهوم پایهای در توضیح «کاربردپذیری» باشد، چنانچه در رویکردهای ساختارگرایانه مفروض است، توقع این است که ویژگیهای یک مدل علمی براساس «ویژگیهای بازنمایی» آن توضیح داده شود.
Colyvan البته یکی از نقدهایی که به رویکرد نگاشتی در باب کاربردپذیری شده، این است که رابطه یکریختی ممکن نیست میان مدل و موضوع مورد مطالعه برقرار باشد (بوئنو و کولیوان، 2011).
اشاره شد که استنباط آماری مبتنی بر این فرض است که مفاهیم مطرح در موضوع مورد مطالعه، دارای مؤلفه «عدم حتمیت» هستند و آن را باید به صورت متغیرهای تصادفی لحاظ و از توابع توزیع احتمال و پارامترهای آن در مدلسازی آماری برای بیان روابط میان وضعیتهای امور استفاده کرد.
البته در استنباط آماری برای «آزمون فرضیه» نیز محاسباتی صورت میگیرد که جهت ارزیابی مدل است، اما انتظار پژوهشگران این است که مدل آماری با پارامترهای برآورد شده، بیشتر از مدل کیفی موضوع مورد مطالعه را بازنمایی میکند، اما آیا این انتظار قابل توضیح است؟ آیا روابط حاصل از برآورد پارامترها و مدل، روابطی حقیقی را بازنمایی میکنند؟ 3−1.
اما آیا این انتظار از استنباط آماری اصولاً صحیح است؟ پاسخ مثبت به پرسش فوق از دو جهت مورد خدشه قرار میگیرد: الف) از باب چیستی پارامترهای مدل از دیدگاه آمار بیز و ب) تعین ناقص در برآورد پارامتر.