خلاصة:
بنه از گونههای خشکیپسند منطقه رویشی ایران و تورانی است. کمی مقدار باران و طولانیبودن فصل خشک، معمولا این ناحیه را از سایر نواحی ممتاز میکند. هدف از این پژوهش، بررسی آب و هوای رویشی گونههای مختلف بنه (کیکم- بنه، بادام- بنه، بنه غالب و کنار- بنه) با استفاده از روشهای آماری چندمتغیره در سطح حوضه آبی مند است. برای این منظور، تعداد 26 عنصر آب و هوایی، بهصورت دادههای ماهانه، که از نظر شرایط بومشناختی این گونهها از اهمیت بیشتری برخوردارند، از تعداد 18 ایستگاه همدید در سطح حوضه و خارج از آن انتخاب و بهروش تحلیل مولفههای اصلی بررسی شد تا ابعاد آرایه از 26 مولفه به 3 مولفه کاهش یابد. سه مولفه دمایی، بارشی و بادی بهترتیب 3/ 56، 5/ 26 و 4/ 6 درصد و در مجموع 2/ 89 درصد پراش کل را به خود اختصاص دادهاند. برای استخراج امتیازات مولفهها، نقشه شبکهبندیشده گونههای جنگلی بنه بر نقشه عناصر اقلیمی منطبق و بر اساس آن عناصر مهم اقلیمی موثر بر پراکنش بنه تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد، رویشگاه گونههای مختلف بنه در این حوضه، نواحی معتدل، نیمهگرم و نیمهخشک، گرم و نیمهخشک، و گرم وخشک است. دامنه تغییرات ارتفاعی رویشگاه این تیپ در این حوضه، 900 تا 2600 متر از سطح دریاست. در ناحیه گرم و مرطوب حوضه با توجه به شرایط خاص حاکم (ارتفاع کم و رطوبت زیاد) اثری از انواع گونههای بنه دیده نمیشود.
ملخص الجهاز:
هدف از این پژوهش، بررسی آب و هوای رویشی گونههای مختلف بنه (کیکم- بنه، بادام- بنه، بنۀ غالب و کنار- بنه) با استفاده از روشهای آماری چندمتغیره در سطح حوضۀ آبی مند است.
این پژوهش بر آن است که با بررسی متغیرهای مختلف اقلیمی مؤثر بر این رویشگاهها، با روش تحلیل مؤلفههای اصلی، مؤثرترین و مهمترین عوامل در پراکنش و گسترش این گونهها را مشخص کند.
2- یافتههای پژوهش تحلیل مؤلفههای اصلی بر روی آرایۀ مکانی 26 عنصر آب و هوایی مورد بررسی نشان میدهد آب و هوای رویشی حوضۀ حاصل عملکرد 6 مؤلفه است که از بین آنها 3 مؤلفۀ اول با مقادیر ویژۀ بیش از یک، 2/89 درصد از پراش دادهها را تبیین و مهمترین مؤلفههای تأثیرگذار هستند (جدول1).
جدول3- امتیازات مؤلفهها در نواحی اقلیمی حوضۀ آبی مند نام ناحیۀ اقلیمی مؤلفۀ دمایی مؤلفۀ بارشی مؤلفۀ تابشی و بادی متوسط ارتفاع (متر) مساحت (کیلومتر مربع) درصد از کل حوضه معتدل 61/1 62/3 95/0- 1960 45/3511 37/7 نیمهگرم و نیمهخشک 04/1 05/0 40/0 1463 89/12778 82/26 گرم و نیمهخشک 89/2 73/1 0 929 19/9608 16/20 گرم و خشک 29/1 42/2- 38/0- 581 11/18649 13/39 گرم و مرطوب 84/6 86/4 25/1 144 40/3105 52/6 بر این اساس مشخصات اقالیم رویشی حوضه به شرح زیر است: 1- ناحیۀ معتدل: این ناحیه با مساحت 45/3511 کیلومتر مربع در قسمت شمال و شمال شرق حوضه واقع شده است و حدود 37/7 درصد از حوضه را شامل میشود.
گونۀ بادام- بنه مقاومت بهتری در مقابل تغییرات ارتفاع و کلیۀ عناصر اقلیمی مورد استفاده در این پژوهش را دارد و در بیشتر قسمتهای حوضه دیده میشود.