خلاصة:
ساخت هواپیماهای بدون سرنشین و توسعه آن در دهههای اخیر چالش‌های حقوقی را در چارچوب استفاده از آنها در ورای مرزهای ملی، به‌ویژه برای اهداف نظامی به‌وجود آورده است. پس از حادثه 11 سپتامبر 2001، از هواپیماهای بدون سرنشین به‌عنوان ابزاری برای کشتار هدفمند مظنونان در جریان عملیات موسوم به «جنگ با تروریسم» استفاده شد و این کاربرد تا زمان حاضر ادامه یافته است. این در حالی است که امروزه این هواپیماها حتی در خارج از میدان‌های نبرد و مخاصمات مسلحانه نیز به‌کار گرفته می‌شوند. این تغییر کاربری هواپیماهای بدون سرنشین تهدید بزرگی نسبت به اصل منع توسل به زور و همچنین احترام به قواعد حقوق بشر و حقوق بین‌الملل بشردوستانه محسوب می‌گردد. بر‌مبنای قواعد پذیرفته شده حقوق بین‌الملل، استفاده‌های مختلف از هواپیماهای بدون سرنشین چه در زمان صلح و چه در زمان جنگ، تابع محدودیت‌ها و قواعدی است. بر این اساس، تحلیل قواعد حقوق بین‌الملل حاکم بر استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین به‌ویژه برای اهداف نظامی، با استفاده از روش کتابخانه‌ای و با رویکرد توصیفی - تحلیلی هدف اصلی این مقاله است. ماحصل بررسی‌های صورت گرفته مؤید آن است که عدم اتفاق نظر دولت‌ها و فقدان یک کنوانسیون بین‌المللی جامع و الزام‌آور از مهم‌ترین موانع موجود در راه قاعده‌مند ساختن به‌کارگیری هواپیماهای بدون سرنشین می‌باشد که تلاش در جهت رفع آنها به خصوص در قالب اقدامات سازمان ملل متحد امری ضروری به نظر می‌رسد.
Making of drones and their development in recent decades have brought about legal challenges regarding their transboundary uses، particularly for military purposes. Following the events of September 11، 2001، drones have been used as a mean for targeted killing of suspects during operations called “war on terrorism” and such usage is still continuing. Today، drones are even used outside of battlefields and armed conflict zones. This transformation in using drones، is a major threat to application of the principle of prevention of use of force and also respect for rules of human rights and International humanitarian laws. Based on accepted principles and rules of international law، the uses of drones، in peace or war times، are subject to rules and limitations. The main purpose of this article is analysing rules of international law governing the uses of drones، particularly for military purposes. Results of this study reveals that lack of consensus among states and absence of a comprehensive and binding international convention are among the main obstacles in regulating the use of drones. Accordingly، it is necessary to resolve these obstacles through the United Nations (UN) decisions and actions.
ملخص الجهاز:
بـا ایـن وجـود در بیـان تفاوت این دو اصطلاح درون معرف وسیله نقلیه بدون سرنشینی است کـه بـرای عملیـات نظامی و جاسوسی اسـتفاده مـیشـود، درحـالی کـه وسـیله نقلیـه بـدون سرنشـین (UAV) به عنوان وسیله هوایی بدون سرنشین برای اهداف غیرنظامی مورد استفاده قـرار مـیگیـرد (٥ :٢٠١٣ ,Southard).
بدیهی است اعطای مجوز به هواپیماهای بدون سرنشـین بـرای ورود بـه قلمـرو هـوایی یک کشور به معنای آزادی عمل کامل این هواپیماها جهت انجام عملیات نظامی نمی باشد، به این دلیل که هر نوع عملیات نظامی توسط یک دولت در قلمرو دولـت دیگـر در حقـوق بین الملل فاقد مشروعیت بوده وبی تردید مطابق بنـد «٤» مـاده (٢) منشـور ملـل متحـد (منـع تهدید به زور و یا استعمال آن علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی دیگر کشورها)، نقـض / یک حکم ممنوعه خواهد بود مگر آنکـه ایـن قبیـل اقـدامات بـا رضـایت دولـت سـرزمینی مربوطه انجام پذیرفته باشد.
نظام حقوقی حاکم بر استفاده ازنیروهای نظامی به طـور عـام واسـتفاده از هواپیماهـای بدون سرنشین تهاجمی به طور خـاص از سـه بخـش اصـلی تشـکیل یافتـه اسـت : حقـوق بـر جنگ ٢یا حقوق مخاصمات مسلحانه حـاکم بـر توسـل اولیـه بـه نیـروی نظـامی ، حقـوق در جنگ ٣یا حقوق بین الملل بشردوستانه حـاکم بـر رفتـار نیروهـای مسـلح در زمـان جنـگ و قواعد حقوق بشر که در تمام زمان ها صرف نظـر ازاینکـه وضـعیت موجـود یـک مخاصـمه مسلحانه است یا خیر، اعمال می شود.
(
, 
, 
)
