خلاصة:
ریسکاعتباری در بانکداری زیانی است که در اثر تأخیر یا نکول گیرنده تسهیلات در عمل به تعهدات خود در موعد مقرر ایجاد میگردد و به عنوان یکی از مهمترین ریسکهای صنعت بانکداری میباشد. یکی از عوامل مهم ایجادکننده ریسکاعتباری در بانکها، عدم توجه کافی و اعتبارسنجی نامناسب مشتریان است. یعنی تسهیلات در اختیار کسانی قرار داده میشود که صلاحیت لازم را نداشته و لذا عمداً یا سهواً از بازپرداخت تسهیلات بازمانده یا امتناع میکنند. این پژوهش قرآنی از نوع توصیفی – تحلیلی بوده و آیاتی از قرآن کریم که به تبیین جایگاه و اهمیت مال و شرایط تصرف در مال و شخصی که میخواهد مالی را در اختیار گیرد پرداختهاند و بنیاد روش تفسیر موضوعی و به مدد موضوعشناسی اقتصاد مالی، مورد بررسی و تدبر قرار گرفته است. سوال اصلی این پژوهش این است که آیات قرآن در نفی ریسک اعتباری بر چه اصولی تأکید داشته و بر وجود چه ویژگیهایی در شخص وامگیرنده جهت دریافت تسهیلات دلالت دارند؟ برای پاسخدهی به این پرسش، فرضیه ما این است که از نظر قرآن کریم، اصول لزوم رعایت عدالت اجتماعی، خلیفه اللهی انسان، لزوم وفای به عهد، لزوم حاکمیت اخلاق اسلامی بر بازار مالی مسلمانان، قوام جامعه بودن اموال، لزوم استفاده صحیح از اموال و ندادن مال به سفیه و اصل لاضرر در معاملات و روابط مالی، باید جهتدهنده رفتار بانکداری اسلامی در حوزه مدیریت ریسکاعتباری باشد که به دلالت التزامی بر اعتبارسنجی دقیق مشتریان با هدف کاهش ریسکاعتباری اشاره دارد. یافتههای پژوهش به طور کامل موید این فرضیهها بود.
ملخص الجهاز:
سوال اصلی این پژوهش ایـن اسـت کـه آیـات قـرآن در نفـی ریسـک اعتباری بر چه اصولی تأکید داشته و بر وجود چه ویژگیهـایی در شـخص وام گیرنـده جهـت دریافت تسهیلات دلالت دارند؟ برای پاسخ دهی به این پرسش ، فرضیه ما این است که از نظـر قرآن کریم ، اصول لزوم رعایت عدالت اجتماعی، خلیفه اللهی انسان ، لزوم وفای به عهد، لـزوم حاکمیت اخلاق اسلامی بر بازار مالی مسلمانان ، قوام جامعه بودن اموال ، لزوم استفاده صـحیح از اموال و ندادن مال به سفیه و اصل لاضرر در معاملات و روابط مالی، باید جهت دهنده رفتار بانکداری اسلامی در حوزه مدیریت ریسک اعتباری باشد که به دلالت التزامی بر اعتبـارسـنجی دقیق مشتریان با هدف کاهش ریسک اعتباری اشاره دارد.
به هر حال مسلم است که پایبند بودن به تعهدات و حفظ و ادای امانات از مهم ترین پایه های نظام اجتماعی بشر است و بدون آنها هرج ومرج در سرتاسر جامعه به وجود خواهد آمد، به همین دلیل حتی افراد و ملت هایی که اعتقاد الهی و مذهبی نیز ندارند برای مصون ماندن از این هرج ومرج اجتماعی ناشیاز خیانت در عهد و امانت ، خود را موظف به انجام این دو برنامه - لا اقل در مسائل کلی اجتماعی- می دانند (مکارم شیرازی، ١٣٧١، ج ١٤، صص ١٩٨-٢٠٠) توسعه معنای وفای به عهد و امانت داری و بیان جزئیات ، شرایط و مفهوم آن در ادبیات تفسیری و روایی به ما کمک می کند تا موضوع مورد بحث خود یعنی مدیریت ریسک اعتباری در بانکداری اسلامی را در دوجهت مشتری و بانک بیشتر واکاوی نماییم .