خلاصة:
در حال حاضر بایستگی چهار مفهوم در برنامهریزی توسعه اهمیت زیاد پیدا کرده است. این مفاهیم عبارتند از توسعه پایدار، توسعه انسانی، مساله یادگیری و در نهایت "تابآوری"، که فلسفه وجودی آن افزایش تعداد و گستردگی و عمق آثار شوکهای برونزا بر سرنوشت ملی است. آنچه در بین اهداف نظام اقتصادی اسلام، در شرایط بروز شوکهای داخلی و خارجی، اولویت پیدا میکند، "استقلال اقتصادی" میباشد. در این پژوهش، نماگر استقلال اقتصادی (INDEP) برای ایران، از ترکیب شاخصهای بومی نرمال شده وابستگی بودجه به نفت، عدم خودکفایی در تولید غذاهای اساسی، وابستگی الگوی مصرف به خارج و پایین بودن صادرات غیرنفتی برای دوره زمانی 93-1368 ساخته شده است. برای بررسی میزان اثرگذاری استقلال اقتصادی بر تابآوری اقتصادی، متغیر بیثباتی اقتصاد کلان به عنوان نماینده آسیبپذیری بخش کلان اقتصاد انتخاب و سپس از الگوی خودرگرسیونی با وقفههای توزیعی[1] (ARDL) استفاده شد که نتایج، موید وجود رابطه مثبت و معنیدار بین استقلال اقتصادی و تابآوری اقتصاد است؛ به گونهای که یک واحد افزایش در استقلال اقتصادی، آسیبپذیری بخش کلان اقتصاد را در کوتاهمدت به میزان 0.32 واحد و در بلندمدت به میزان 13/ 0 واحد کاهش میدهد. همچنین پیادهسازی انواع الگوهای[2] (BARDL) و محاسبه ضریب تصحیح خطا، نشان داد که بین 1/1 الی 7/ 2 دوره برای تصحیح عدم تعادل متغیر وابسته و رسیدن به روند بلندمدت زمان لازم است.
ملخص الجهاز:
از سوي ديگر در قانون اساسي ٤ نيـز از اسـتقلال اقتصـادي ، بـه عنـوان هـدف عـالي جمهوري اسلامي ايران ياد شده است ، و بنابراين طراحي شاخصي متناسب با اين هـدف که بتواند چگونگي مسير حرکت کشور را در راستاي هدف مورد نظر نشان دهد، ضروري خواهد بود.
بنابراين در اين پژوهش مي توان با شناسايي برخي از مؤلفه هايي که به طور مسـتقيم بر استقلال اقتصادي اثرگذار است ، يک شاخص ترکيبي طراحي نمـود کـه بتـوان بـا آن چگونگي حرکت در مسير ايـن هـدف را بـراي کشـور ايـران در دوره زمـاني ٩٣-١٣٦٨ سنجيد و همچنين ميزان اثرگذاري استقلال بر تاب آوري اقتصـادي را بررسـي نمـود تـا بتوان بر اساس آن ، به ارائه توصيه هاي سياستي متناسب در اين زمينه پرداخت .
مقايسه سهم صادرات غيرنفتي و صادرات نفت و گاز طي سال هاي ٩١-١٣٨٤ (درصد) (رجوع شود به تصویر صفحه) مدل مفهومي از آنچه که تاکنون يافتيم و در اين پـژوهش مـي خـواهيم مـدل سـازي کنيم ، در شکل (١) نشان داده شده است ؛ به عبارت ديگر، چهـار متغيـري کـه بـه طـور مستقيم بر استقلال اقتصادي تأثير مي گذارد، هنگامي کـه اسـتقلال اقتصـادي کشـور را کاهش دهند، موجب بروز ناتواني اقتصاد در برخورد با شوک ها و تکانه هـاي بـين المللـي خواهند شد که در نهايت ، آسيب پذيري بخش کلان اقتصاد را افزايش خواهند داد.
Macroeconomic Instability Index محاسبات پژوهش نشان مي دهد شاخص MII در دوره زماني مورد بررسي بين اعـداد ٠/٠٣ و ٠/٦ نوسان دارد، در اين دوره زماني ٩٣-١٣٦٨، کشور ايران بيشترين بـي ثبـاتي اقتصادي را در سال هاي ١٣٩١ و ١٣٩٢ داشته اسـت .