خلاصة:
مرگارزان بر اساس متون فارسی میانه به گناهی اطلاق میشود که مجازات آن مرگ است. در فهرست پایههای گناه، مرگارزان سنگینترین گناه است. در چندین متن از فارسی میانه دربارۀ گناهان مرگارزان و مجازات آن سخن رفته است. در این میان، برخی فهرستی از گناهان مرگارزان را در یک بخش مستقل ارائه میدهند و در برخی نیز به طور پراکنده دربارۀ این گناه سخن گفته شده است. در این پژوهش، گناهان مرگارزانی که در متون پهلوی آمده، ذکر و مراحل دادرسی آن شرح داده میشود. گناهان مرگارزان از جهت «همیمالی» و «روانی» بررسی میشود. گناهانی چون قتل، دزدی کردن، گواهی دروغ دادن به جهت آسیب به دیگران در گروه «همیمالی» و گناهانی چون گرویدن به دین دیگر، فریبکاری، دفن کردن نسا به جهت آسیب به روان خود فرد در گروه گناهان «روانی» قرار داده شد. در این پژوهش همچنین به روند دادرسی گناهکار از نظر حقوقی و دینی پرداخته میشود.
ملخص الجهاز:
برای آگاهی بیشتر نک : داراب هرمزدیار، روایات ، به کوشش رستم اونوالا، بمبئی، ١٩٢٢، جلد ١، ص ٣٠١؛ مزداپور، کتایون ، شایست ناشایست ، چاپ دوم ، تهران ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ١٣٩٠ش ، صص ٤-٥؛ میرفخرایی، مهشید، «گناه و تاوان آن در نوشته های پهلوی»، پژوهشنامه فرهنگستان زبان ایران ، س ١، ش ٢، ١٣٥٦ش ، صص ١٢٥-١٣٦.
میرفخرایی، مهشید، روایت پهلوی، آوانویسی، برگردان فارسی، یادداشت ها و واژه نامه ، تهران ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ١٣٩٠ش ، صص ٣٧١-٣٧٣؛ حسینی، سید حسن ، «درجات گناه ، تاوان و پتیت در دین زردشتی»، هفت آسمان ، ش ٢٨، ١٣٨٤ش ، صص ١٨٧-٢٢٤؛ Dhabhar, B.
٤. در این فصل از روایت پهلوی چند گناه به عنوان گناه مرگ ارزان معرفی میشود: اینکه : «گناه » مرگ ارزان چند گونه باشد؟ «گناه » مرگ ارزان بسیار گونه است ، اما مشهورترین «آن »، این چند «گناه » است : مرد کشتن ؛ جادوگری آموختن ؛ نسا به آب و آتش بردن ؛ از روی گناهکاری نسا خوردن ؛ نسای سگ دید نشده را، از روی گناهکاری، به تنهایی جنبانیدن ، نسا را دفن کردن به ده سال ؛ لواط «کردن » و راه داشتن (= دزدی کردن ) ؛ ستوری (= قیمومت ) شکستن ؛ به طول یک سال زن کسان را ستاندن ؛ آتش بهرام را کشتن (= خاموش کردن )؛ زندگی به شیوة بد / بد زندگی کردن ؛ گواهی دروغ ؛ آموزش دروغ ؛ «کسی که دین خود را منکر» شود «و» کسی که سرود گاهان را نمیخواند (نیز نک : میرفخرایی، مهشید، روایت پهلوی، مجموعه ای از گناهان با عنوان مرگ ارزان ، در یک بخش مستقل اشاره شده است .