خلاصة:
منظورشناسی که به بررسی کلام میان متکلم و مخاطب در جهت ایجاد انگیزه ارتباطی معین بین طرفین اشاره دارد، ازجمله مبانی ای است که در علم زبان شناسی نوین دارای جایگاه ویژه ای است. «اقناع» که فرایندی ارتباطی زبانی است، بر پایه هدفی مشخص و نقطه غایی هر گفتمان است. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در گفتمان های خود، از برهان های زبانی برای جذب مخاطب چنان استفاده کرده است که انسان باوجوداینکه گوینده آن ها «بشر» است، به آسمانی بودن آن سخنان اذعان می کند. این پژوهش بر آن است تا با رویکرد کاربردشناسی و توصیفی، جنبه های برهان زبانی را در گفتمان های رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم موردتحلیل و واکاوی قرار دهد. دستاورد تحقیق بیانگر آن است که «مقدمه»های برهانی خطبه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم که حول محور دین جدید است، گوش مخاطبان را به شنیدن سخنان وی تیز می نمود و عقل و عاطفه آنان را تسخیر می کرد. وی با بازکردن فضای گفت وگو در گفتمان ها، فضای حاکم بر آن ها را که برهان یک طرفه بود، به برهان گفت و گویی کشاند. او با استفاده از «تکرار» که کاربستی ارتباطی اقناعی است، کلام خود را در ذهن مخاطب تثبیت می کرد.
ملخص الجهاز:
بررسی منظورشناسانۀ برهان های زبانی احادیث پیامبر روح الله صیادینژاد* چکیده منظورشناسی که به بررسی کلام میان متکلم و مخاطب در جهت ایجاد انگیـزة ارتبـاطی معـین بـین طرفین اشاره دارد، ازجمله مبانیای است که در علم زبان شناسی نوین دارای جایگاه ویـژه ای اسـت .
پیامبر در گفتمان های خود، از برهان های زبانی برای جذب مخاطب چنان استفاده کـرده اسـت کـه انسان باوجوداینکه گویندة آن ها «بشر» است ، به آسمانی بودن آن سخنان اذعان میکند.
بیان ایـن نکتـه کـه در روند گفتمان ، متکلم از چه استراتژیهایی برای جذب مخاطب و متقاعدساختن او بهره میجوید، همواره از مهم ترین راهبردهای اساسی زبان شناسی کاربردی و نیز از اهـداف اصلی این پژوهش برشمرده می شود.
تحقیقات مربوط به موضوع مقاله در دو بخـش کلـی موردبررسی قرار میگیرد: بخش نخست مطالعاتی است که به جنبه هـای فرمالیسـتی و توصیفی سخنان پیامبر پرداخته اند، مثل کتاب اعجـاز القـرآن و البلاغـلإ النبویـلإ اثـر مصطفی صادق الرافعی یا کتاب الادب النبوی اثر محمد عبدالعزیز الخولی که بـه شـرح واژگانی و قاموسی منتخبی از احادیث نبـوی پرداختـه اسـت ؛ بخـش دوم مربـوط بـه مطالعات گفتمانی در احادیث نبوی است که تحقیقات انگشت شماری در این خصوص انجام شده که در ذیل به برخی از آن ها کـه در داخـل و خـارج از کشـور انجـام شـده است ، اشاره می شود: ١.
با نگـاهی بـه گفتمـان هـای پیـامبر / درمی یابیم که پیامبر از این تکنیک در خطبۀ غدیر برای گرفتن اذعان و اقرار جمعـی استفاده کرده است .