خلاصة:
با توجه به آموزه های جدیدی که اسلام با خو به ارمغان آورد، از نظر دینی به تقسیم بندی اجتماعی پرداخت که در دو زمانی مکی(مسلمان، کافر و مشرک) و مدنی(کافر، مشرک، منافق، مسلمان و مومن) خود را نشان داد. هجرت پیامبر(ص) به مدینه سرآغاز عصر جدیدی در تاریخ اسلام شد که به تاسیس دولت-شهر نوپای مدینه انجامید و به همراه آن مساله جانشینی آن حضرت نیز از دغدغه های این نظام سیاسی جدید بود. با توجه به ساختار اجتماعی جدیدی که در نتیجه حضور اسلام در شبه جزیره شکل گرفت، جانشینی آن حضرت مساله ای شد که با در گذشت ایشان سبب انشقاق جامعه گردید. از حوادث مرتبط با این مساله، غدیر خم و نقش منافقین، به عنوان یکی از ارکان ساختار اجتماعی جدید، در تحول معنایی غدیر بود.
این پژوهش تلاش دارد با به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی نقش منافقین در خصوص مسئله غدیر خم به ویژه امر جانشینی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بپردازد.
ملخص الجهاز:
"ازجمله: کتاب جانشینی حضرت محمد| نوشته مادلونگ که جانشینی را مطابق سنت آن دوره در خاندان پیامبر| دانسته است، 1 کتاب الغدیر علامه امینی بیشتر جنبه دائرةالمعارفی در خصوص غدیر دارد، مقاله سیاست یادزدائی از غدیر نوشته محمد علی چلونگر، که در قالب موضوعات مختلف تلاش کرده تا عوامل متعددی از قبیل «نفوذ و حاکمیت قریش در تقابل با جانشینی امام علی×، ایجاد رعب و وحشت در جامعه، تخریب شخصیت و کتمان فضائل امام علی×، خطراتی که بنیان جامعه تازه تأسیس را تهدید می‌کرد، حضور نداشتن بیشتر شاهدان غدیر در مدینه و ...
اگر تلاش‌های گسترده اشراف قریش برای فشار آوردن بر سران منافقین نظیر عبدالله بن ابی در سال‌های اولیه حضور پیامبر| در مدینه، 2 با جایگاه جدید آنان پس از اسلام آوردن و در زمره طلقاء قرار گرفتن تطبیق داده شود، مشخص می‌شود که آنها برای کسب قدرت حتی تلاش داشتند تا از علی× نیز استفاده کنند.
اگر این اقدام منافقین را با تلاش آنان برای نابودی مسلمانان و گفته ابوعامر انصاری ـ از کسانی که به آئین مسیحیت گرویده بود ـ در یک راستا قرار دهیم، 2 می‌توان دریافت که در زمینه جانشینی علی× نیز ـ که در غدیر خم در میان اجتماع عظیم حجاج مطرح شد ـ بی‌تفاوت ننشسته و اقداماتی را در راستای حذف پایه‌های حکومت پیامبر| انجام دادند."
(
, 
, 
)
