خلاصة:
پایداری تولید کشاورزی در نواحی روستایی به عوامل متعددی وابسته است. این عوامل با توجه به شرایط جغرافیایی نواحی روستایی و یا بنا بر نوع فعالیت کشاورزی، دارای تنوع و پیچیدگی هایی است. در مطالعه حاضر بر پایداری تولید پسته در نواحی روستایی شهرستان رفسنجان با توجه به سه شاخص زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی پرداخته شده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ اجرا، پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل 45 هزار بهره بردار تولید کننده پسته در روستاهای شهرستان شهرستان رفسنجان بوده است که با فرمول نمونه گیری کوکران، تعداد 320 بهره بردار به عنوان حجم نمونه تعیین شده است. در این پژوهش، با توجه به مبانی نظری و پیشینه مطالعات، شاخص زیست محیطی با 15 سنجه از 3 بعد (استفاده از کود ها و سموم، مصرف آب آبیاری و مدیریت کشت و علوم زیست)، شاخص اجتماعی با 9 سنجه از 2 بعد (پایگاه اجتماعی و آموزش) و شاخص اقتصادی با 9 سنجه از 3 بعد (منابع مالی باغات، ساختار باغات و خدمات نهادی) در قالب پرسشنامه میان 320 بهره بردار تولید کننده پسته در نواحی روستایی توزیع گردید. طبق یافته های تحقیق، شاخص های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی تاثیر مثبت و معناداری در پایداری تولید پسته دارد و میزان تاثیر شاخص های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی بر پایداری به ترتیب 39/ 0 درصد، 90/ 0 درصد و 92/ 0 درصد محاسبه شده و کمترین تاثیر بر پایداری را شاخص زیست محیطی داشته است. از بین سنجه های ابعاد زیست محیطی، استفاده از کود ها و سموم شیمیایی و کاهش آب آبیاری، و سنجه های ابعاد اجتماعی، دسترسی به متخصصین و کلاس های ترویجی و آموزشی، سطح پایین تحصیلات و روی آوردن به کارهای غیرکشاورزی و در آخر سنجه های اقتصادی، افزایش هزینه نهاده ها و پایین بودن کیفیت نهاد ه ها و خرده مالکیت در عدم پایداری نقش موثرتری دارد.
ملخص الجهاز:
"در این پژوهش ، با توجه به مبانی نظری و پیشینه مطالعات ، شاخص زیست محیطی با ١٥ سنجه از ٣ بعد (استفاده از کودها و سموم ، مصرف آب آبیاری و مدیریت کشت و علوم زیست )، شاخص اجتماعی با ٩ سنجه از ٢ بعد (پایگاه اجتماعی و آموزش ) و شاخص اقتصادی با ٩ سنجه از ٣ بعد (منابع مالی باغات ، ساختار باغات و خدمات نهادی) در قالب پرسشنامه میان ٣٢٠ بهره بردار تولید کننده پسته در نواحی روستایی توزیع گردید.
لواسانی و همکاران (١٣٩٤)، به تدوین شاخصی مرکب برای کمی کردن میزان پایداری بوم شناختی نظام های تولید گلخانه ای سیستان پرداخته اند که مهم ترین عوامل تعیین کننده شاخص پایداری به ترتیب ، تنوع گونه ای، تنوع علف کش و قارچ کش ، مدیریت بقایای گیاهی و دسترسی به نهاده ها بوده است شیائو هنگ ژانگ و همکاران ١(٢٠١٦)، در این مقاله به ارزیابی پایداری سیستم تولید محصول چینی در طول سال ٢٠١٠ -٢٠٠٠ پرداخته شده است .
جامعه آماری پژوهش ٤٥ هزار بهره بردار پسته شهرستان رفسنجان بوده که چه به صورت بهره برداران ساکن شهر و چه به صورت بهره - برداران ساکن روستا مورد بررسی قرار گرفته اند (جهاد کشاورزی شهرستان رفسنجان ، ١٣٩٥) و بااستفاده از نمونه گیری کوکران جهت انتخاب نمونه ، حجم نمونه این پژوهش ٣٢٠ بهره بردار پسته تعیین شده است و پرسشنامه به منظور ارائه مدلی برای ارزیابی پایداری با سه شاخص ، طراحی گردید.
به طور کلی میتوان گفت تولید پسته در نواحی روستایی میان بهره برداران شهرستان رفسنجان پایدار است ، اما با توجه به بارهای عاملی و ضرایب مسیر میان شاخص های پایداری و پایداری، شاخص زیست محیطی دارای تأثیر کمی بر پایداری است ."