خلاصة:
برای تحقق اهداف برنامههای توسعه کشور، هماهنگ نمودن اهداف ملی با واقعیتهای منطقهای امری اجتنابناپذیر میباشد. بر همین اساس، تخصیص منابع باید بر اساس توانمندی ها و مزیتهای نسبی مناطق صورت پذیرد. لذا، هر منطقه متناسب با ویژگیهای خاص خود نیازمند برنامههای ویژهای است که لازمه هرگونه اقدامی در این زمینه نیز شناسایی وضعیت گذشته و موجود مناطق مختلف بر اساس روشهای علمی مناسب میباشد. مطالعه حاضر از نوع مطالعات کاربردی بوده که به روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده و دادههای موردنیاز از نتایج سرشماریهای 1385 و 1390 از مرکز آمار ایران به دست آمده است. برای بررسی مزیت نسبی و شناسایی پایهای و غیر پایهای بودن گروههای عمده شغلی بر اساس مدل اقتصاد پایه (شاخص ضریب مکانی) عمل شد. همچنین میزان عدالت توزیعی با استفاده از پرکاربردترین شاخصهای آماری در این زمینه یعنی منحنی لورنز و ضریب جینی محاسبه شد. سپس سطحبندی استانها بر اساس مدل تحلیل عاملی، تاپسیس و تحلیل رابطه خاکستری انجام شد و در نهایت نقشههای جغرافیایی میزان مزیت نسبی انواع گروههای عمده شغلی در محیط نرمافزار ARC GIS، در سطح کشور نیز ترسیم شد که قطعاً برای سیاستگذاری مناسب در زمینه توسعه منطقهای ضروری میباشد. نتایج تحقیق نشان دهنده، توزیع فضایی بسیار متعادل اشتغال در بخش تأمین خدمات زیربنایی (ضریب جینی 0.018) و در بخش کار و کسب با ضریب جینی 0.353 بیشترین عدم تعادل را در بین استانهای کشور وجود دارد؛ که نشان دهندة شکاف زیاد بین استانهای کشور و توسعه نامتعادل استانها با توجه به شاخصهای مورد استفاده است. بر این اساس استانهای بوشهر، تهران، مازندران و گیلان بالاترین امتیاز نسبی را کسب کردند و از امکانات بیشتری برای اشتغالزایی برخوردارند. در مقابل استانهای سیستان و بلوچستان، لرستان و خوزستان از امتیازات نسبی پایینتری برای اشتغالزایی برخوردارند.
ملخص الجهاز:
سپس سطح بندی استان ها بر اساس مدل تحلیل عاملی، تاپسیس و تحلیل رابطه خاکستری انجام شد و در نهایت نقشه های جغرافیایی میزان مزیت نسبی انواع گروه های عمده شغلی در محیط نرم افزار ARC GIS، در سطح کشور نیز ترسیم شد که قطعا برای سیاست گذاری مناسب در زمینه توسعه منطقه ای ضروری میباشد.
هدف از این پژوهش معرفی و استفاده از روش مزیت نسبی، بر پایه مدل اقتصاد پایه ، ضریب جینی، منحنی لورنز و تحلیل های نرم افزار GIS برای استان های کشور در هر بخش عمده اقتصادی و میزان تعادل منطقه ای درگروه های عمده شغلی است ، به طوریکه در انتها با ارائه یک نقشه میزان مزیت نسبی و اختلافات مناطق ، جایگاه هرکدام از مناطق و به طور خلاصه تصویری از امکانات و خدمات موجود استان ها، به منظور برنامه ریزی و تخصیص منابع و توزیع امکانات در راستای کاستن از شدت ناهمگونی استان های کشور مشخص شود.
رابطه نسبت مکانی به شرح زیر میباشد ( ,Ziyari ;٦٨ :٢٠٠٩ ,Hekmatnia and Mousavi :(2009: 118 (رجوع شود به تصویر صفحه) منحنی لورنز و ضریب جینی/ ضریب جینی یا شاخص جینی نابرابری که از منحنی لورنز استخراج میگردد، گسترده ترین شاخص استفاده شده در سنجش میزان عدالت در توزیع منابع میباشد (٢٤٩ :٢٠٠٨ ,Lai. et al & ٣٨١ :٢٠٠٨ ,Dennis P, Kam Ki T).
S. (2008): "Investigation of Value Added Comparative Advantage of Economic Sectors in the Khorasan Region during Iran's Third Development Plan".