خلاصة:
یکی از مهمترین مباحث شهر و شهرنشینی در ایران امروز، بررسی و تحلیل رشد و توسعة کالبدی-فضایی شهر و شهرنشینی است. در این زمینه، هدف کلی برنامهریزی شهری تأمین رفاه مردم از طریق ایجاد محیطی بهتر، سالمتر، آسانتر، مؤثرتر و دلپذیرتر است. بهاینترتیب، تحلیل تناسب زمین برای توسعة شهری و شناسایی اراضی مناسب و اولویتدار برای توسعة فضایی بسیار ضروری مینماید. هدف این پژوهش، تحلیل عوامل و شاخصهای کمی مؤثر بر رشد نامتعادل شهر خرمآباد است. نوع تحقیق کاربردی و روش اجرای آن توصیفی-تحلیلی است. در پژوهش حاضر، با بهرهگیری از مدلهای آنتروپی شانون و هلدرن، متغیرهای فضایی رشد نامتعادل خرمآباد تحلیل شده است. براساس یافتههای پژوهش در زمینة رشد نامتعادل در فاصلة سالهای 1368- 1390، حدود 24 درصد از این رشد مربوط به افزایش جمعیت و 76 درصد دیگر مربوط به رشد افقی و اسپرال است. طبق نتایج تحلیل یافتههای تحقیق، با توجه به گسترش شکاف ارزش آنتروپی ناشی از رشد افقی و اسپرال خرمآباد، که متأثر از الگوی رشد خطی آن است، الگوی قطاعی متمرکز الگوی مطلوب گسترش آتی آن تشخیص داده شد. بهمنظور تحقق این مسئلة مهم، باید با تقدم زمانی و مکانی از الگوی گسترش تمرکز درون بافتی و در عین حال الگوی پیوستة قطاعی با توسعة سیستم شبکة ارتباطی متقاطع و مورب بهره گرفت. در بخش پایانی تحقیق با تهیة لایههای اطلاعاتی قابلیت اراضی، سطوح ارتفاعی، شیب، شبکة ارتباطی، فرودگاه، گورستان، رودخانه، شهرک صنعتی و نقاط روستایی اطراف شهر اراضی مناسب بهمنظور توسعة آتی شهر درنظر گرفته شد. یافتههای پژوهش بیانگر مکانیابی توسعة آتی شهر به سمت جنوب خرمآباد است.
ملخص الجهاز:
تحلیل الگوی گسترش فیزیکی شهر خرم آباد با استفاده از مدل های آنتروپی شانون و هلدرن و تعیین جهات بهینۀ گسترش آن با استفاده از مدل AHP حسین حاتمینژاد- دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران اکبر لرستانی - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران ، کارشناس شهرسازی منطقه ١٨ شهرداری تهران سجاد احمدی- دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی، کارشناس طرح تفصیلی شهرداری شیراز مریم محمدی- دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری- آمایش شهری، دانشگاه پیام نور رشت پذیرش مقاله : ١٣٩٣/١٢/١٣ تأیید نهایی: ١٣٩٤/٠٢/٢٣ چکیده یکی از مهم ترین مباحث شهر و شهرنشینی در ایران امروز، بررسی و تحلیل رشد و توسعۀ کالبدی-فضایی شهر و شهرنشینی است .
ساخت یابی خرم آباد در محور شمال شرقی به جنوب غربی و به صورت خطی است که این نوع شکل شهری ناشی از عوامل مختلف طبیعی از جمله وجود ارتفاعات و اراضی مرغوب کشاورزی در شرق و غرب شهر و همچنین عوامل انسانی از جمله جادة اصلی است که از مرکز شهر عبور کرده است .
درنتیجه ، در زمینۀ شناسایی مکان های مناسب به منظور توسعۀ فضایی خرم آباد و نیز برآورد میزان سطوح مورد نیاز این شهر به منظور گسترش کالبدی در سال های آتی، علاوه بر توجه به رشد طبیعی جمعیت ، توجه به تقاضای واقعی اسکان در این شهر از منطقۀ حوزة نفوذ آن - که درواقع کل جامعه شهری و روستایی استان لرستان است - ضروری به نظر میرسد.