تصمیمات توزیعی و ترجیحات اجتماعی: استخراج منحنی لورنز پیشنهادی؛ (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه مازندران) مقالة

برخی از مکاتب از این دیدگاه دفاع می‌‌کنند که باوجود نابرابری‌‌های ذاتی باید مواهب و تولیدات یک اقتصاد به‌صورت برابر تقسیم شوند. ازطرفی عده‌‌ای از نظریه‌پردازان بر این موضع قرار دارند که عدالت آن است که مواهب به‌نسبت سهم در تولیدات اقتصاد توزیع شوند. هرچند تاریخ جوامع اقتصادی نشان می‌‌دهد هیچ‌یک از این نظرها در واقعیت کاربرد و کارایی نداشته‌‌اند، اکنون عمدة نظریات توزیعی رهیافتی بینابین این دو نظر دارند. برای اقتصاددانان و برنامه‌‌ریزان اجتماعی و سیاسی مهم است که نگرش جامعه را در مورد کارایی و برابری‌طلبی بدانند. این ترجیحات استخراج‌شده می‌‌تواند در طراحی سیستم توزیعی جامعه تعیین‌کننده و مفید باشد. در این پژوهش با استفاده از یکی از ابزارهای اقتصاد رفتاری، بازی‌‌های دیکتاتور (شریک گروهی، شریک ناشناس، مشاهده‌گر، و توزیع دوم)، نگرش نمونه‌‌ای از جامعة دانشجویان دانشگاه مازندران در مورد سهم‌بری عوامل اقتصادی از تولیدات مشترک بررسی شده است، هم‌چنین منحنی لورنز مطلوب استخراج و معرفی شده است. در این بازی‌‌ها در شرایط مختلف (شراکت گروهی، منتفع‌نبودن، و شراکت فردی) از شرکت‌کننده خواسته می‌‌شود تا مبلغ دارایی مشترک گروهی را تقسیم کند. منحنی لورنز و ضریب جینی نتایج فعالیت‌‌های اقتصادی را فقط به‌صورت توزیع درآمد بررسی می‌کند و موارد مهم دیگر در زمینة توزیع را، مثل توزیع فرصت‌‌های منصفانه و توزیع دارایی‌‌های اولیه، درنظر نمی‌‌گیرد. افراد درصورتی که خودشان سهیم باشند، برای تقسیم منافع گروهی بین خود و فردی که می‌شناسند، برابری را به‌منزلة اصلی اخلاقی اجرا می‌‌کنند. درصورتی که اگر فقط تصمیم‌گیرنده باشند و ذی‌نفع نباشند، برابری را به‌منزلة یک ارزش اجتماعی کم‌تر لحاظ می‌‌کنند. احساس نوع‌دوستی در دومین تصمیم مشترک دیده می‌شود. درحالی‌ که در تصمیم اول مشترک این احساس کم‌تر است، همچنین منفعت گروهی باعث تبانی برای افزایش سهم‌‌خواهی از حساب مشترک شده‌‌است. وقتی‌که بازیگران تصمیم گروهی گرفته‌اند، یک تغییر از کارایی‌طلبی به‌سمت تصمیم‌های خودخواهانه مشاهده شد. مقایسة منحنی لورنز با تحلیل تصمیم‌های توزیعی مشاهده‌شده در این تحقیق این دلالت را تایید و تقویت می‌‌کند؛ در یک جامعه با نابرابری کم، ممکن است نابرابری‌‌ها ناشی از برابری‌طلبی توزیع‌کنندگان یا تصمیم‌های نامنصفانة توزیعی باشد. ضریب جینی پیشنهادشدة تصمیم‌گیرندگان، در شرایط مختلف، متفاوت و در بازة 1/ 0 - 16/ 0 است.

در این پژوهش بـا اسـتفاده از یکـی از ابزارهای اقتصاد رفتاری ، بازی های دیکتاتور (شریک گروهی ، شریک ناشـناس ، مشاهده گر، و توزیـع دوم )، نگـرش نمونـه ای از جامعـۀ دانشـجویان دانشـگاه مازندران در مورد سهم بری عوامل اقتصادی از تولیدات مشترک بررسـی شـده است ، هم چنین منحنی لورنز مطلوب استخراج و معرفـی شـده اسـت . اگر منحنی لورنز یک توزیع درآمدی را به صـورت شـکل (١ و ٢ و ٣) داشـته باشـیم ، می توان برای محاسبۀ ضریب جینی مربوط به آن از روش زیر استفاده کرد: اقتصاد تطبیقی، سال دوم ، شمارۀ دوم ، پاییز و زمستان ١٣٩٠ (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ١ منحنی لورنزی را نشان می دهد که درمحور افقی آن سهم جمعیت به صورت تجمعی و در محور عمودی آن سهم درآمد به صورت تجمعی رسم شده اسـت . بـرای مثـال ، در بازی اول میانگین این دو متغیر بدین قرار است : (رجوع شود به تصویر صفحه) برای بررسی اثر بازی بر میزان برابری طلبی یا کـارایی طلبـی ، تصـمیم هـای تـوزیعی نسبت Eها به چهار دستۀ برابری طلب ، کارایی طلب ، سهم طلب ــ ایثـارگر، و خودخـواه تقسیم شده اند و درصد اتخاذ هر نوع تصمیم با تصمیم دیگر در بازی هـا بـاهم مقایسـه اقتصاد تطبیقی، سال دوم ، شمارۀ دوم ، پاییز و زمستان ١٣٩٠ شده است .