خلاصة:
عدالت اجتماعی فلسفه اصلی بعثت پیامبران الهی و هدف اساسی حکومت دینی است. یکی از اصول مکتب سیاسی امام خمینی، نیز موضوع عدالت اجتماعی است. از نظر امام در همه برنامه های حکومت (قانونگذاری، اجرا و قضا) باید عدالت اجتماعی و حذف شکاف های طبقاتی و حمایت از قشرهای مستضعف و محروم جامعه مورد توجه باشد به طوری که با رعایت اصل عدالت اجتماعی و نفی هرگونه تبعیض و بیعدالتی دیدگاه متوازنی را در باب عدالت توزیعی در حوزة اقتصاد مطرح ساخت.
این تحقیق با روش تحلیل زبان شناختی گفتمان به بررسی عدالت اجتماعی در بیانات امام از صحیفه امام می پردازد. پرسشهای اساسی این پژوهش عبارت است از اینکه در کلام امام برای تقویت گفتمان عدالت محور از چه راهکارهای زبان شناختی استفاده شده است؟ برای پاسخ به این سوال از روش تحلیل گفتمان و بر پایه چهارچوب نظری ون لیوون استفاده شده و مولفه های جامعه شناختی معنایی همانند طرد و جذب که شامل تعیین نقش، تعیین نوع اشاره و تعیین ماهیت است به کار گرفته شده است.
یافته های این پژوهش نشان میدهد که در کلام امام، عناصر زبان شناختی تعیین نوع اشاره و تعیین نوع ماهیت بالاترین فراوانی را دارد و از مولفه های حذف و جذب بیشترین فراوانی را مولفة جذب دارد و شاخصترین مولفه مشخص سازی در انسان نمایی عنصر پیوند دهی است.
Social justice is the main philosophy behind the holy mission of the Divine prophets and the utmost goal of a religious government. It is also one of the major principles in Imam Khomeini’s political school of thought. In view of Imam Khomeini, social justice, elimination of social gaps and economic inequality, as well as supporting the poor and underprivileged walks of life must be duly paid attention in all government programs by all legislative, executive and judiciary forces. Thus he introduced a well-balanced approach in connection with distributive justice in economic field by strictly observing the principle of social equity and rejecting any form of discrimination and injustice. Resorting to linguistic analysis of discourse, this paper reviews the issue of social justice in the speeches of Imam Khomeini, published in Sahifeh Imam (An Anthology of Imam Khomeini’s speeches, messages, interviews, decrees, religious permissions, and letters). The main question in this paper is the following: What linguistic solutions have been applied in Imam Khomeini’s speeches to support the social justice discourse? To provide appropriate response to this question, we have used discourse analysis based on van Leeuwen's Social Semantic Approach and applied sociological and semantic components such as rejection and attraction that include such areas as determining the role, determining the type of reference and determining the nature of the discourse.
The findings show that in Imam Khomeini’s words, linguistic elements for determining the type of reference and determining the type of the nature of discourse have the highest frequency. Also, from the components of rejection and attraction, the latter has the highest frequency. Moreover, the most typical denotation in human representation is the element of association.
ملخص الجهاز:
پرسـش هـای اساسـی ایـن پـژوهش عبارت است از اینکه در کلام امام برای تقویت گفتمان عدالت محور از چـه راهکارهای زبان شناختی استفاده شـده اسـت ؟ بـرای پاسـخ بـه ایـن سـؤال از روش تحلیل گفتمان و بر پایۀ چهارچوب نظـری ون لیـوون اسـتفاده شـده و مؤلفه های جامعه شناختی معنایی همانند طرد و جذب که شامل تعیـین نقـش ، تعیین نوع اشاره و تعیین ماهیت است به کار گرفته شده است .
بر اسـاس الگـوی ون لیـون ایـن بازنمایی کنشگران اجتماعی به دو صورت کلی حذف (طرد) و یا ذکر (اظهار) انجام مـیگیـرد در واقع حذف یا ذکر کنشـگران اجتمـاعی ارتبـاط نزدیکـی بـا نیـت تولیدکننـدة گفتمـان دارد ذکـر کنشگران اجتماعی در هر متن شامل سه بخش عمدة: تعیین نقش ، تعیین نوع اشاره و تعیین ماهیـت است که در ادامه ، براساس مباحث مذکور و به منظور انطباق دیدگاه امام در مورد عدالت بر اساس الگوی ون لیون به بررسی متون گفتارهای امام در چهارچوب نظریـه مـذکور پرداختـه ایـم لازم بـه یادآوری است که تمام نمونه هـای آورده شـده بـا ذکـر عنـوان ، مکـان ، زمـان و جلـد سـخنرانی از مجموعه صحیفه امام است .
١-٢) تعیین نقش : تعیین نقش مؤلفه دیگر در تحلیل متن است که خود دو شیوه دارد: 038 فعال سازی در این نوع تعیین نقش ،کنشگران در متن مورد تحلیل به عنوان نیروهای فعال و پویا در یک کـنش مشارکت دارند مثل این جملات امام : «خواست ملت مظلوم ایران تنهـا رفـتن شـاه و برچیـده شـدن بساط نظام سلطنتی نیست ، بلکه مبارزة ملت ایران تا استقرار جمهوری اسلامی کـه متضـمن آزادی ملت و استقلال کشور و تأمین عدالت اجتماعی باشـد ادامـه خواهـد داشـت » (امـام خمینـی ١٣٨٥ ج ٥: ٤٢٧).