خلاصة:
مسلمانان از همان آغازین روزهای بعثت رسول الله(ص) با تأسی از وجود مبارک ایشان به اقامۀ نماز همّت گماشته و درآن اختلافی نداشتند. با رخت بربستن رسولالله(ص)ازجهان خاکی اندکاندک اندیشۀ «حَسبُنا کتاب الله» درذهن برخی دگراندیشان – به ویژه خوارج – ریشه دواند و با گرایش به رأی، در تعداد رکعات نماز اختلاف نمودند. جریان قرآنگرایی اگرچه نوظهور و حاصل رویکرد بخشی از جنبشهای نوگرایانه در دو قرن اخیر میباشد، اما شواهدی بر بروز رگههایی از قرآنبسندگی و بیاعتنایی به سنّت، در قرن اول و دوم هجری گزارش شده است. نوشتارحاضر با روش توصیفی-تحلیلی به طرح ونقد استدلالهای قرآنیّون دربارۀ نماز از آیات قرآن پرداخته و ضمن آسیب شناسی دیدگاهها، نتیجه میگیرد: قرآنگرایان با انکار حجیّت سنّت باب رأی گروی و عقلگرایی افراطی را به روی خود گشوده و با نادیدهانگاری نقش سنّت و عقل برهانی دست به برداشتهای ذوقی از آیات قرآنکریم زدند. آنها در بسیاری موارد از ظواهر معتبر قرآنی دست کشیده و به تأویل جهتدار و توجیه رأی مدارانه و غیر متکی به عقل برهانی روی آوردهاند.گرچه آنها نام «اهل قرآن» را بر خود گذاشتهاند، اما تفکر و عمل آنان بر خلاف نص و مضامین قرآن میباشد.
Muslims from the beginning of the mission of Prophet Muhammad (PBUH)- with the effect of his blessed presence- effort to say prayer and didn’t have any difference in two, three or four posture of prayer. After die of Messenger of Allah (PBUH) from this world, little by little the idea of “the book of God is enough for us” created in the mind of some modernist- especially the Khawarij- and with the tendency to vote, dispute was created in the number of postures. In the contemporary age, Quraniyun started to interpret the prayer base on the Quran versus with denying the authority of tradition and its efficiency in religious knowledge and interpretation of Quran. The present study has addressed the design and criticism of its arguments about five daily prayer and number of its Quranic versus with analytical-descriptive approach and during the discussion, it has implied to four groups of Abdullah Jakr Alavi, Ahmad Al-Din, Rafi Al-Din and their deviation and concludes: all differences and deviations of Quraniyun in the worship matter of prayer is due to ignoring the tradition. This case has caused the opening of interpretation doors toward vote, so that each of them have articulated a new theory that this case, not only didn’t cause the unity of Muslims, but also caused more dispersion of them and it reflects the weakness and invalidity of their idea, while, methodical and basis problems is entered to their arguments.
ملخص الجهاز:
نوشتارحاضر با روش توصيفي-تحليلي به طرح ونقد استدلال هاي قرآنيون دربارة نماز از آيات قرآن پرداخته و ضمن آسيب شناسي ديدگاه ها، نتيجه ميگيرد: قرآن گرايان با انکار حجيت سنت باب رأي گروي و عقل گرايي افراطي را به روي خود گشوده و با ناديده انگاري نقش سنت و عقل برهاني دست به برداشت هاي ذوقي از آيات قرآن کريم زدند.
در هر حال صرف نظر از نقش زمينه هاي بيروني مانند شبهات حديثي خاورشناسان (حکيم ، ١٤٠٢ق ، ٣٦) و بسترهاي دروني چون جنبش اصلاح طلبي ديني در پيدايش اين جريان (اسعدي ، ١٣٩٠ش ، ص ٩٦؛ الهي بخش ، ١٤٠٩ق ، ص ٨)، سرسيداحمدخان هندي ،چراغ علي، عبدالله جکرالوي، احمدالدين امرتسري، حافظ اسلم جراجپوري و غلام احمد پرويز در شبه قارة هند از جمله صاحبان و نظريه پردازان قرآنيون در دورة معاصر به شمار مي روند.
اما مقاله اي به خامه ي تجري (١٣٩٤ش ) ديدگاه هاي قرآن گرايان اعم از شبه قاره و غير آن را به صورت گذرا طرح و برخي آيات مورد استناد آنها را به چالش مي کشد، برخي انديشمندان (الهي بخش ، ١٤٠٩ق و مزروعه ، ٢٠٠٥م ) به معرفي قرآنيون و طرح کلي شبهات آنها دربارة سنت مي پردازند.
در نقد اين ديدگاه نکات زير قابل ذکر است : نکتۀ اول : با وجود آن که جامعيت قرآن دست کم در حوزه هاي ديني و هدايتي به اجمال پذيرفته شده است ، اما آيات مورد استناد قرآنيون نسبت به مدعاي امکان نيل به همۀ تفاصيل احکام و معارف دين در پرتو قرآن ، دلالت روشني ندارد، ادعاي آنان گزينشي و بدون توجه به سياق صورت گرفته است .