خلاصة:
بر پایۀ فرایند نوبتگیری که یکی از حوزههای مطالعاتی سبکشناسی کاربردگراست، کیفیّت آغاز مکالمهها، کمیّت و تعداد نوبتهای دو سوی مکالمه، زمان و طول نوبت هر فرد، جهتدهی موضوع گفتوگو از طرف شرکتکنندگان در مکالمه و در عینِحال تأثیر هر یک از موارد یادشده در میزان چیرگی و قدرت افراد در تنظیم موضوع صحبت و غیره بررسی میشود. هدف کلّی در این مقاله، مطالعۀ کنشهای گفتاری براساس نظام نوبتگیری و خطاب در رزمنامۀ رستم و اسفندیار است. از نتایج پژوهش چنین برمیآید که کنش و واکنشهای نوبتگیری در این روایت حماسی با ادبیات تحلیلی مکالمه انطباق دارد. بنظر میرسد افزون بر تأثیر راوی در نحوۀ پیشبُرد داستان، شخصیّت قدرتمند و غالب این دو چهرۀ حماسی در ارزیابی و پیشبینی پایان اثر نقشی جالبِتوجّه دارد. در گفتوگوها، ترتیب نوبت و نوع خطابها از سوی هر یک از این دو، متأثّر از جنبههای موقعیّت شاهی و پهلوانی است، چنانکه راوی نیز غالباً با توجّه به این وجوه، خطابهایی را که نشاندهندۀ قدرت جسمی است برای رستم و آنچه بر قدرتِ معنوی و فرّۀ ایزدی دلالت دارد، برای اسفندیار برمیگزیند.
Based on the turn-taking processes which is one of the study fields in Applied Stylistics, the quality of starting the conversation, the quantity and number of turn takings of the participants, time and duration of turn for every speaker, leading the subject matter of conversation by the participants and meanwhile the impact of all the aforementioned factors on the degree of command and the authority of the speakers to organize the subject of speech are dealt with in this study. The general aim of this research is to study the conversational acts on the basis of turn-taking and addressing system in the combat between Rostam and Esfandyar. The results obtained show that the alternating turns in this epic narrative coincides with the analytic literature of conversation. It seems that apart from the influence of narrator in moving the story forward, the strength and dominance of these two epic figures have significant role in assessing and predicting the outcome of the tale. In dialogues, the organization of turns taken by each speaker, type of addressing the other party on behalf of each participant, are influenced by the heroic and regal circumstances so that the narrator is often with respect to these aspects selects suitable discourse for Rostam and Esfandyar. Discourse indicative of physical strength for the former, and the one emphasizing the spiritual strength and Divine Farr for the latter.
ملخص الجهاز:
در گفت وگوها، ترتیب نوبت و نوع خطاب ها از سوی هر یـک از ایـن دو، متـأثر از جنبـه هـای موقعیت شاهی و پهلوانی است ، چنان که راوی نیز غالبا با توجه به این وجوه ، خطاب هـایی را که نشان دهندۀ قدرت جسمی است برای رستم و آن چه بر قدرت معنوی و فـرۀ ایـزدی دلالت دارد، برای اسفندیار برمیگزیند.
گستردگی مطالعات مربوط به شاهنامۀ فردوسـی و بـه شـکل اختصاصـی بـر رسـتم و اسفندیار که داستان داستان ها نام گرفته اسـت (اسـلامیندوشـن ،١٣٥١: ٩٠) و «عمیـق تـرین کشکمش روانی در همۀ شاهنامه » (مسکوب ، ١٣٧٤: ٨٧) بشـمار مـیرود، چنـان گسـترده و متنوع است که یادکردن از همۀ آن ها در این فرصت امکان پذیر نیست .
تحلیل کهن الگویی از داستان رستم و اسفندیار، به این نتیجه مـیرسـد که تمامیت حضور انسان بیحضور کهن الگوها ناتمام و ناقص اسـت و بـا اسـتناد بـه نظـر یونگ تصریح میشود که قهرمان ها خصلت های مثبت بسیاری دارند، اما حضـور مشـترک همۀ آن ها در رستم و اسفندیار، خطای تراژیک است که منجر به نـابودی آن هـا مـیشـود (میرمیران ـ انوش ، ١٣٩١: ٩٥).
در این بخش ، نوبت های کلامی طولانی به رستم متعلق است ، اما برخلاف معمول که طول کلام نشان از سلطۀ کلامی اسـت ، ایـن فواصل برای مجاب کردن اسفندیار بکار میرود، اما اسفندیار هم چنان خـود را در موقعیـت بالاتر نگه میدارد.