خلاصة:
امروزه محیط سازمانها دارای پویاییهای بسیاری است و عوامل زیادی عملکرد کارکنان و در نهایت عملکرد سازمانها را متاثر میسازد. یکی از متغیرهای مهم سازمانی، طردشدگی کارکنان از سوی افراد و گروههای کاری است که بر رفتار سازمانی و در نهایت عملکرد شغلی آنان تاثیرخواهد داشت. ازآنجاکه این مفهوم در مبانی نظری رفتار سازمانی ایران مغفول واقع شده و مدل جامعی برای آن تدوین نشده است، این پژوهش بر آن شد تا با رویکردی اکتشافی، مدلی برای آن تدوین کند. ابتدا با مطالعه عمیق پژوهشهای پیشین ابعاد مختلف این مفهوم بررسی شد و پس از طراحی راهنمای مصاحبه، نمونهای هدفمند شامل 48 نفر از مدیران، کارشناسان مسئول و کارشناسان ادارههای مرکزی دو بانک ایرانی «بانک ملت» و «بانک خاورمیانه» از طریق انجام مصاحبههای عمیق مطالعه شد. استراتژی نظریه دادهبنیاد برای مدلسازی پژوهش انتخاب و مدل فرآیند طردشدگی بر مبنای آن طراحی شد. بر اساس این مدل، محرکهایی در دو دسته عوامل مربوط به طردشونده و طردکننده موجب وقوع طردشدگی میشود که ممکن است به صورت هدفمند و یا غیرعمدی باشد؛ بعد از وقوع پدیده طرد، با توجه به تعدادی عوامل زمینهای و مداخلهگر، واکنشهای احساسی و منطقی در درون فرد شکل میگیرد که با توجه به آن پیامدهایی در سه سطح فرد، گروه و سازمان واقع میشود.
ملخص الجهاز:
بر اساس این مدل ، محرکهایی در دو دسته عوامل مربوط به طردشونده و طردکننده موجب وقوع طردشدگی می - شود که ممکن است به صورت هدفمند و یا غیرعمدی باشد؛ بعد از وقوع پدیده طرد، با توجه به تعدادی عوامل زمینه ای و مداخله گر، واکنش های احساسی و منطقی در درون فرد شکل میگیرد که با توجه به آن پیامدهایی در سه سطح فرد، گروه و سازمان واقع میشود.
همان طور که بررسی مبانی نظری نشان میدهد پژوهش های بیشماری در زمینه رفتارهای منفی کاری در سازمان صورت گرفته است و پژوهشگران گوناگون از مناظر مختلف رفتار سازمانی مثبت و منفی را بررسی کرده اند؛ اما پژوهش های اندکی در رابطه با طردشدگی و پیامدهای آن در سازمان ، به خصوص در ایران ، انجام شده است (توکلی و تورنگیت ، ٢٠٠٥).
با توجه به نپرداختن پژوهشگران داخلی به این مفهوم ، محیط های سازمانی کشور نیز در رابطه با این موضوع آسیب شناسی نشده اند؛ دراین راستا سؤال های پژوهش به صورت زیر طرح شدند: ـ چه عواملی بر طردشدگی سازمانی در بانک های منتخب اثر دارند؟ ـ عوامل زمینه ای و مداخله گر در بروز پدیده طردشدگی کدامند؟ ـ کنش /واکنش های پدیده طردشدگی در درون فرد به چه صورت است ؟ ـ طردشدگی چه پیامدهایی در سطوح مختلف به دنبال دارد؟ در این پژوهش اداره های مرکزی بانک های ملت و خاورمیانه برای مطالعه و طراحی مدل اکتشافی پدیده طردشدگی انتخاب شده اند.
The social outcast: Ostracism, social Exclusion, rejection, and bullying, New York: Psychology Press.