خلاصة:
اهمیت ویژۀ ترجمۀ قرآن کریم، این حوزه را همچنان نیازمند پژوهشهای جدی نشان میدهد. در این پژوهش با درک یکی از عرصههای بسیار مهم ترجمۀ کلام الهی، برآنیم تا در مسیر ارتقای سطح روشمندی این حوزه، گامی کارساز برداریم. «ترجمۀ لغات مشترک فارسی و عربی» که ذیل مبحث «ساختار لغوی قرآن کریم» قرار دارد، همچون سایر مباحث ترجمه، علاوه بر توجه شایستهتر، نیازمند قاعدهمندی است تا اهداف ترجمه را بیش از پیش، دستیاب کند. با توجه به اینکه واژگان مشترک فارسی و عربی سه گونهاند (دستهای برخوردار از وحدت معنایی، دسته دیگر دارای اختلاف معنایی و دسته سوم دربردارنده وجوه معنایی)، این نوشتار واژگان مشترکی را برخواهد رسید که دارای اختلاف معنایی هستند. «سیما، شاعر، طوفان، مثقال و مداد» نمونه واژگان مورد تحلیل است. نگارنده پس از بررسی معنای لغوی و استعمال قرآنی واژگان، با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، به آسیبشناسی ترجمههای فارسی منتخب قرآن کریم درخصوص واژگان پنجگانه پرداخته است. گزارش خطای 40 تا 50 درصدی ترجمههای قرآن موجود، به جهت غفلت از قاعده فهم واژگان مشترک فارسی عربی، رهاورد نوشتار حاضر است.
The importance of translating the Holy Qur’an is still making this task in need of serious scrutiny and research. In this paper، by taking into consideration one of the very important areas of translating the Divine Words، we intend to take a constructive step toward upgrading the methodological level of this area. “Translation of common Persian and Arabic words” which is a subdivision of “the lexical structure of the Holy Qur’an”، like other discourses of translation، needs regulations as well as more competent attention so that the translation objectives would become more and more achievable.
Since the common Persian and Arabic words are divided into three types (the first enjoying semantic unity، the second having semantic difference، and the third containing semantic aspects)، this paper studies those common words that are semantically different. Sīmā، shā‘ir، ṭūfān، mithqāl، midād are examples of the words being analyzed. After examining the literal meaning and the Qur’anic application of the words، the writer has used a descriptive-analytical method to touch upon the pathology of selected Persian translations of the Holy Qur’an of the above five words. The finding of this paper is a 40 to 50 percent error reporting of the present translations of the Qur’an due to negligence of the rules for understanding common Persian and Arabic words.
ملخص الجهاز:
"بنا بر آنچه در توضیح واژه «سیما» و تفسیر آیه 273 سوره بقره گذشت، از ترجمههای فوق، ترجمه گروه «د»، یعنی ترجمه آقایان صفوی و حداد عادل صحیح میباشد و سایر ترجمهها دارای اشکال است؛ زیرا همان گونه که بیان گردید، ترجمه گروه «الف» به «رخساره و چهره» مطابق با استعمال قرآنی و معنای لغوی نیست.
با توجه به آنچه در تفسیر و تحلیل واژه «شاعر» گذشت، ترجمه صحیحی از سوی مترجمان منتخب ارائه نشده است؛ زیرا در ترجمه گروه «الف»، مترجمان خود واژه «شاعر» را در ترجمه آوردهاند و برداشت مخاطب فارسیزبان از این واژه همان عنوانی است که در زبان فارسی امروز غالبا به افرادی همچون حافظ و سعدی اطلاق میگردد و مفهومی قابل ستایش و احترام است، در حالی که همان گونه که بیان گردید، مقصود کافران از «شاعر»، کسی است که گفتار بیربط یا پرتوپلا را در قالبی زیبا به مردم ارائه میدهد، نه کسی که مضامین عالی و آموزنده را در قالب شعر به مردم ارائه میکند.
در این نوشتار پنج واژه از واژگان مشترک فارسی و عربی در ترجمههای منتخب قرآن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت که نتایج آن در جدول زیر ارائه میگردد: (رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) همان گونه که ملاحظه میشود، بر اساس این نتایج، از میان ترجمههای منتخب نسبت به ترجمه واژگان مذکور در آیات مورد بحث، ترجمه آقایان صفوی و حداد عادل با 60% ترجمه صحیح در رتبه بالا، و ترجمه آقایان آیتی و معزی با 20% ترجمه صحیح در رتبه پایین، و سایر ترجمهها با 50% یا 40% ترجمه صحیح در رتبه متوسط قرار گرفتهاند."