خلاصة:
«معناشناسی» یکی از شاخههای زبانشناسی نوین است که پیشینهای کهن دارد و ریشه برخی مباحث و اندیشههای آن به گذشتههای دور بازمیگردد. معناشناسی، بهمثابه یک نظریه که به بررسی معنا در ساختار کلام میپردازد، از اواسط قرن نوزدهم پا به عرصه زبان شناسی نوین گذاشت. بنیانگذاران نخستین آن، ماکس مولر و میشل بریل بودند. «چندمعنایی» یکی از شاخههای دانش معناشناسی است. این شاخه وجوه متعدد معنایی را، با توجه به روابط همنشینی واژگان در سطح جمله و بستر کلام، بررسی میکند. یکی از مهمترین محورهای پژوهش قرآنی، کشف و تبیین دقیق معانی آیات و گزارههای متشابه است. بیتردید فهم و دریافت معانی قرآن، بدون شناخت و درک معانی واژگان، ممکن نیست. با توجه به چنین ضرورتی، این پژوهش، با استفاده از روش تحلیلی توصیفی و استخراج شواهد براساس نظریة معناشناسی و شاخه چندمعنایی، به توصیف و تحلیل سیر تحول معنایی واژه «ولی» در قرآن کریم و استخراج وجوه معنایی آن پرداخته و، با استناد به تفاسیر قرآنی موجود، به این نتیجه رسیده است که این واژه در بافت موضوعی سوره ها و آیات شریفه، ازطریق روابط همنشینی با واحدهای دیگر در بستر کلام، ساختاری چندمعنایی یافته است و مولفههایی ازقبیل «فرزند»، «پروردگار»، «دوست و یاور» و «برده آزادشده» را دربر میگیرد.
ملخص الجهاز:
با توجه به چنين ضرورتي، اين پژوهش ، با استفاده از روش تحليلي توصيفي و استخراج شواهد براساس ظريۀ معناشناسـي و شـاخۀ چندمعنايي، به توصيف و تحليل سير تحول معنايي واژة «ولي» در قرآن کريم و استخراج وجوه معنايي آن پرداخته و، با استناد به تفاسير قرآني موجود، به اين نتيجه رسيده است که ايـن واژه در بافـت موضـوعي سورهها و آيات شريفه ، ازطريق روابط هم نشيني با واحدهاي ديگر در بستر کلام، سـاختاري چنـدمعنايي يافته است و مؤلفه هايي ازقبيل «فرزند»، «پروردگار»، «دوست و ياور» و «بردة آزادشده» را دربر ميگيرد.
اين جستار، با تکيه بر روش توصيفي ، تحليلي و موردي ، درپي آن اسـت تـا پـس از ارائۀ مباني نظري دانش معناشناسي و يکي از زيرشاخه هاي آن، يعنـي چنـدمعنايي ، با استخراج معاني لغوي و گسترة مفاهيم واژة «ولي » ازطريق روابـط همنشـيني در قرآن کريم ، به اين سوال پاسخ دهد که آيا از نظـر معناشناسـي، ايـن واژه سـاختار چندمعنايي دارد يا خير؟ و اگر پاسخ مثبت اسـت ، وجـوه متعـدد معنـايي آن در ايـن کتاب آسماني کدام اند؟ و اين وجوه متعدد تا چه اندازه با يکديگر ارتباط دارند؟ فرضيه ها ١.
واژة «ولي » در قرآن کـريم ، کـه در آيـاتي متعدد ذکر شده و وجوه معنايي بسياري را به خـود اختصـاص داده اسـت ، از منظـر هم نشيني با کلمات ديگر درون آيات ، در حوزة چندمعنايي قرار مـيگيـرد.