خلاصة:
اهداف: گردشگری یک عامل مهم در استقرار منابع گوناگون و توسعه مناطق کمتر توسعه¬یافته به-شمار می¬رود. با بهره¬گیری حساب¬شده از توسعه گردشگری، می¬توان زمینه توسعه اقتصادی، اجتماعی ـ فرهنگی و محیط¬زیستی بسیاری از مناطق محروم را فراهم آورد. در این پژوهش، هدف این است که نخست نقش گردشگری در توسعه منطقه¬ای شهرستان مراغه بررسیگردد؛ سپس عوامل تاثیرگذار گردشگری در منطقه اولویت¬بندی شود. همچنین راهکارهایی برای توسعة پایدار گردشگری ارائه شود تا ضمن افزایش منافع حاصل از آن، بتوان تاثیرات منفی آن را به حداقل کاهش داد.
روش: این پژوهش با توجّه به نوع هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی ـ تحلیلی و همبستگی است. جامعة آماری پژوهش شامل کارشناسان، متخصّصان (اساتید دانشگاهی رشته¬های مربوط)مسئولین سازمانها و ادارات و مردم محلّی شهرستان مراغه، با جامعه آماری ۱۵۰۰۰ نفر و تعداد نمونه ۴۰۰ نفر است. روش گردآوری دادهها و اطّلاعات در این پژوهش، روش کتابخانهای و میدانی (پرسشنامه) است. برای تجزیه¬وتحلیل دادهها و آزمون فرضیات پژوهش از تحلیل رگرسیون خطّی ساده، آزمون t و مدل F,ANP استفاده شده است.
یافته¬ها/ نتایج: نتایج پژوهش حاکی از این است که ضریب تعیین بین متغیّر مستقل (توسعه گردشگری) متغیّر وابسته (توسعه اقتصادی) برابر ۱۳/۰ است. به عبارت دیگر، توسعه گردشگری ۱۳درصد تغییرات متغیّر وابسته را توجیه می¬کند. همچنین در بعد اجتماعی و فرهنگی نیز توسعه گردشگری ۳۱ درصد تغییرات ایجادشده در متغیّر وابسته را پیش¬بینی (توجیه) و خطّی¬بودن رابطه بین دو متغیّر توسعه گردشگری و توسعه اجتماعی ـ فرهنگی را تایید کرده و نشان می¬دهد توسعه گردشگری همانند بعد اقتصادی، در بهبود وضعیت اجتماعی و فرهنگی شهرستان نیز تاثیر داشته است. همچنین در بعد زیست¬محیطی نیز گردشگری در محل تاثیر گذاشته است. نتایج رتبه¬بندی عوامل تاثیرگذار نیز براساس ترکیب تحلیل عاملی (FA) و تحلیل شبکه¬ای (ANP) به¬ترتیب عبارت¬اند از: افزایش کیفیت محیطزیست، گسترش امکانات بهداشتی و خدمات رفاهی، افزایش حساسیت به محیط، افزایش درآمد.
نتیجه¬گیری: نتایج به¬دست¬آمده از تحلیل آماری رگرسیون خطّی و آزمون t نشان داد بین توسعه گردشگری و توسعه اجتماعی ـ فرهنگی، اقتصادی و زیست¬محیطی منطقه رابطه معناداری وجود دارد.