عوامل خارجی مؤثر بر توسعه‌نیافتگی روابط ایران و گرجستان مقالة

پس از فروپاشی شوروی، به‌دلایل مختلف و از جمله نبود مرز مشترک میان دو کشور، وزن اندک گرجستان در عرصۀ منطقه‌ای و نیز بی‌علاقگی ج. ا. ایران به ارتباط با این کشور، روابط ایران با گرجستان پیشرفتی نداشت و اولویتی در سیاست خارجی ایران نیافت. در چند سال اخیر، به‌ویژه پس از حملۀ نظامی سنگین روسیه به گرجستان در اوت 2008 و برقراری رژیم لغو روادید میان دو کشور در نوامبر 2010، سطح مناسبات دوجانبۀ تهران-تفلیس ارتقا یافت. همین تحول در توسعۀ روابط میان دو کشور نیز، تا حدودی به عوامل بیرونی و پاسخ گرجستان به کم‌توجهی غرب بود و به فهم ضرورت گسترش روابط تفلیس با تهران ارتباطی نداشت. بر این اساس، بازیگرانی مانند روسیه، آمریکا، ترکیه و همچنین اسراییل، به‌گونه‌ای متفاوت بر روابط دوجانبۀ تهران-تفلیس اثرگذار بوده‌اند. هرچند این کشور جایگاه مهمی در سیاست منطقه‌ای ایران نداشته، اما در آینده اهمیت گسترش روابط ایران با گرجستان از جنبه‌های مختلف و به‌ویژه اقتصادی و ملاحظات جغرافیایی تغییر پیدا می­کند. در این راستا، نویسندگان در این نوشتار با رویکردی توصیفی-تحلیلی، بر آن هستند تا با نشان­دادن محدودیت‌ها و نیز موانع موجود (با تمرکز بر عوامل خارجی)، به تبیین نقش‌آفرینی چهار بازیگر یادشده در روابط دوجانبه بپردازند و در پایان، چشم‌انداز همکاری ایران و گرجستان تجزیه و تحلیل می­شود.

از همین رو، بخشی از روابط سیاسیاقتصادی ایران با گرجستان در قفقاز جنوبی، تا حد زیادی از اعمال نفوذ و مداخلۀ آمریکا و سپس روسیه ، ترکیه و اسرائیل تأثیر میپذیرد؛ بنابراین ، اگرچه گرجستان در شرایط کنونی، اهمیت راهبردی برای ایران ندارد، اما این کشور همواره بخشی از صحنۀ معادلات ژئوپلیتیک قفقاز و دریای سیاه است که با توجه به تأثیرگذاری در قفقاز جنوبی و رقابت قدرت های گوناگون در این منطقه ، نمیتوان آن را در آینده نادیده گرفت . تأثیر واگرایی روسیه و گرجستان و نزدیکی روسیه به ایران در کمرنگ شدن مناسبات تهران تفلیس ، رویکرد غرب محوری گرجستان ، حضور فعال کشورهای غربی در این منطقه و تنش های مداوم واشنگتن تهران ، روابط و همکاری نزدیک تفلیس تل آویو، به ویژه در حوزه های امنیتی و نظامی، نقش ترکیه در دور نگاه داشتن ایران از قفقاز جنوبی، دستگیری یکی از شهروندان ایرانی در تفلیس و تحویل آن به آمریکا در سال ٢٠٠٨ و سیاست خارجی قفقازی ایران با درنظرگرفتن ملاحظات روسیه ، سبب شده است مناسبات و همکاری های ایران و گرجستان در پایین ترین سطح خود باقی بماند. , 2012, Iran and the countries of the South Caucasus, Central Eurasia Studies, Vol. 10, PP. , 2011, The Strategic Importance of the Caucasus, The Necessity of Expansion in Ties between Iran and Georgia on the Basis of the First Period of Independence )19211918), The National Conference of Georgia’s Regional and TransRegional Position, Institute for Iranian Contemporary Historical Studies, Tehran, PP. S. Prepares Georgia for New Wars in Caucasus and Iran, Global Research, February 1, http://www.