خلاصة:
در مطالعات محیطی، مهم ترین راه نیل به توسعه مبتنی بر علم و شناخت علمی محیط توجه اصولی به توان ها، ارزیابی توان های محیطی و بالاخره، استفاده همه جانبه و منطقی از سرزمین است. در این خصوص، توسعه کشاورزی ارتباطی تنگاتنگ با محیط و منابع محیطی دارد. در پژوهش حاضر، به ارزیابی توان های محیطی حوضه آبخیز الشتر برای توسعه بخش کشاورزی، بر اساس رهیافت تحلیل سیستمی پرداخته شد. در فرایند انجام مطالعه، ابتدا با اتکا به بررسی و شناخت توان های محیطی، منابع بومشناختی شناسایی و با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی ( GIS )، این اطلاعات تجزیه وتحلیل، جمع بندی، تلفیق و در نهایت، بهصورت لایه های اطلاعاتی تهیه شد. در ادامه، با استخراج واحدهای بومشناختی و سنجش آنها با معیار های بومشناختی، توان ها و استعداد های بالقوه برآورد و در پایان، اولویت بین کاربری های مجاز تعیین شد. نتایج پژوهش نشان داد که در حال حاضر، 86/ 32 درصد از سطح حوضه آبخیز الشتر فاقد توان کشاورزی و مرتع داری و 14/ 67 درصد دارای این توان است؛ در این میان، 06/ 25 درصد دارای توان 2 تا 4 کشاورزی و 24/ 41 درصد نیز دارای توان 1 تا 3 مرتع داری است؛ به دیگر سخن، بر اساس راهنمای مطالعات بومشناختی مرکز ملی آمایش سرزمین، حوضه آبخیز الشتر شرایط مناسب برای انجام فعالیت های مستمر و ممتد کشاورزی، دیم کاری، باغداری و دامداری را دارد.
In environmental studies, the main way to achieve a science-based development relying on a scientific understanding of environment is a precise attention to potentials, evaluation of the environmental potentials and finally, logical and total use of lands. In this regard, agricultural development is closely related to the environmental resources. This study aimed at assessing the environmental potentials and ecological sources of agricultural development in the catchment of Alashtar plain by using Geographical Information System (GIS). For this purpose, first, the ecological resources were identified within some informstion which were subsequently analyzed, pluralized and synthesized and finally, appropriated as information layers. Moreover, by extracting the ecological units and measuring them through the ecological criteria, the concerned potentials were estimated. Finally, the priorities with the allowed uses were determined. The study results showed that presently, 32.86 percent of the Aleshtar catchment lacked the agricultural and ranging potentials; however, 25.06 percent namely one-third of the catchment had the 'potential of two to four' for agriculture and 41.24 percent had the 'potential of one to three' for ranging. In other words, the Aleshtar catchment has an appropriate condition for ongoing activities of agriculture, dry framing, gardening and livestock.
ملخص الجهاز:
مسئله اصلي پژوهش حاضر عبـارت است از اينکه «آيا شرايط محيطي - بوم شناختي لازم براي تداوم کشاورزي در حوضه آبخيـز دشت الشتر واقع در شهرستان سلسله از توابع استان لرستان در راستاي توسعه روسـتايي در اين منطقه وجود دارد؟».
فـلاح ميـري و همکـاران (۱۳۸۷: ۱۱۵)، در پژوهشـي بـا عنـوان «پهنـه بنـدي تـوان اکولوژيک کشاورزي حوضه معرف کسيليان با سامانه اطلاعات جغرافيايي »، با تفکيـک ۴۳۷ يگان زيست محيطي ، به ارزيابي توان بوم شناختي براي کـاربري کشـاورزي حوضـه يادشـده پرداخته و نتيجه گرفته اند که حدود ۲۶ درصد اراضي اين حوضه داراي کـاربري کشـاورزي است و عوامل محدودکننده کاربري کشـاورزي در منطقـه شـامل ويژگـيهـايي چـون دمـا، بارندگي و اسيديته ، دانه بندي ، زهکشي ، تکامل يـافتگي خـاک ، و شـيب اسـت .
Kauzeni et al)، در قالب پژوهشـي مشـترک از سـئي انسـتيتو بـين المللـي بـراي برنامه ريزي و توسعه محيطي بريتانيا و دانشگاه دارالسلام تانزانيا که براي کشور تانزانيا انجام شده است ، ابتدا به مطالعه کامل محيط پرداخته و سـپس ، برنامـه آتـي منطقـه را در آمـايش سرزمين و با تأکيد بر توسعه کشاورزي تدوين کرده اند.
در پژوهش حاضر، با توجه به پيشينة تحقيـق ، بسـتر و موضـوع مطالعـه ارزيـابي تـوان بوم شناختي حوضه هاي آبخيز انتخاب شده و اهميت آن از اين نظـر اسـت کـه متأسـفانه در طرح هاي آمايش استان ها، بستر ارزيابي بر اساس تقسيمات سياسي - اداري شکل مي گيرد؛ و نکته ديگر استفاده از روش تجزيه وتحليل سيستمي است که در واقـع ، بـه منظـور توجـه بـه تمامي عوامل مرتبط با منابع بوم شناختي مورد نظر بوده است .