خلاصة:
در این مقاله به بررسی ساخت واژی افعال گویش کوردهای از دیدگاه ردهشناسی پرداخته شده است. هدف از این پژوهش، بررسی ردۀ صرفی افعال گویش کوردهای است. بدین منظور فعل در زمان های گذشته، حال و آینده در گویش کوردهای صرف میشود که تفاوت هایی از جمله تفاوت آوایی با لارستانی دارد. دادهها که شامل افعال این گویش است با استفاده از روش کتابخانه ای و همچنین از طریق مصاحبه با افراد مسن و نیز شمّ زبانی نگارنده جمع آوری شده است. در این مقاله، مصدرها و اجزای پیشین تغییردهندۀ فعل در گویش کوردهای و «افعال معین» در این گویش معرفی شده و سپس صرف افعال در زمانها و وجوه مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. در بررسی های انجام شده این نتیجه حاصل شده است که این افعال از نظر طبقۀ صرفی به دسته زبانهای ترکیبی - پیوندی تعلّق دارند. در گویش کورده ای از دو نوع شناسۀ خاص فاعلی و مفعولی برای صرف فعلهای ماضی در زمان های مختلف استفاده شده است و افعال معین هم با تغییرات واجی که به همراه افعال اصلی میآید، در صرف کاملاً تغییر شکل میدهند.
ملخص الجهاز:
"اگر فاعل سوم شخص مفرد باشد چون درگویش کوردهای نشانه آن همانند فارسی صفر است تنها از شناسه مفعولی در کلمه استفاده میشود مانند: (رجوع شود به تصویر صفحه) در این مثالها تنها از شناسۀ مفعولی [ma-ta-ša-moa-toa-šoa] استفاده شده است و شناسهای برای فاعل ذکر نمیگردد.
تفاوت اساسی و بارز صرف افعال معین کوردهای در مقایسه با افعال معین فارسی این است که به دلیل تمایز صرف فعل لازم و متعدی در زمان گذشته و استفاده از دو نوع شناسۀ پیشین و پسین در افعال کوردهای، نوعی ادغام و تغییر شکل بین افعال معین که به شکل پسوندی عمل میکنند و شناسۀ پیشین در افعال متعدی رخ میدهد که تا حدودی صرف فعل را تحت تاثیر قرار داده است.
چون شناسه در افعال متعدی زمان ماضی به صورت پیشوند میآید در حالی که فعل معین باید به حالت پسوندی به کار گرفته شود، در صرف اس [essa] (استن) تغییر شکل ایجاد شده و بین شناسۀ پیشین و فعل معین essa اس، فعل اصلی قرار میگیرد.
دوگونه بودن مصدر هم معنا در گویش کوردهای به چشم میخورد؛ مانند: (رجوع شود به تصویر صفحه) به نظر میرسد که احتمالا دوگانگی مصدرهای هم معنی در موردهای دیگر هم صورت میگرفته است که به مرور زمان یکی از آنها منسوخ شده است اما در صرف فعل به کار میرود: (رجوع شود به تصویر صفحه) معین بودن ماضی التزامی (افعال متعدی) : (رجوع شود به تصویر صفحه) *علت تغییر شکل این نوع مصدرها قبلا ذکر شده است."