بررسی و نقد دیدگاه ملا اسماعیل خواجویی درباره افضلیّت قرآن بر امام مقالة

چکیده احادیث ثقلین قرآن و امام را دو ریسمان الاهی برای تمسّک مسلمین معرفی کرده است، لکن افضلیت قرآن بر امام یا بالعکس به صورت واضح از این احادیث فهمیده نمی‌شود؛ از این‌رو این سؤالات مطرح می‌شود که آیا در این احادیث، افضلیّت هم مطرح شده است؟ مصداقِ افضل کدام است؟ جهت و دلیل افضلیت چیست؟ بر اساس تتبّع صورت‌گرفته، ملا اسماعیل خواجویی، اولین عالمی است که، افضلیت قرآن بر امام را اثبات کرده است؛ مهمترین دلیل ایشان این است که در برخی از احادیث ثقلین قرآن ثقل اکبر معرفی شده و اکبر همان افضل است. در این نوشتار، با استفاده از منابع درون‌دینی و بررسی احادیث ثقلین، ادلّه خواجویی را نقد کرده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که اصلِ افضلیّت، از این احادیث استفاده می‌شود؛ ولی با توجّه به اینکه افضل افعل تفضیل است، جهتِ افضلیّت می‌تواند مختلف باشد و مصداقِ افضل، با توجّه به جهات مختلف، متفاوت گردد، به این بیان که قرآن و عترت بدون در نظر گرفتن متمسّکین به آن، مساوی‌اند؛ ولی اگر متمسّکین به آن را در نظر بگیریم، از جهتِ دشوارتر بودنِ فهمِ قرآن نسبت به فهمِ کلام امام، امام افضل از قرآن خواهد بود و در عین حال از این جهت که عترت مفسّر قرآن هستند، قرآن افضل است.