خلاصة:
در اصلاح قانون مدنی 1361 توسط کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس مادۀ 1209 قانونی مدنی حذف و مادۀ 1210 آن اصلاح شد و مجلس این حذف و اصلاح را در سال 1370 تأیید کرد و در نتیجه 18 سالگی بهعنوان امارۀ رشد حذف شد. تعارضی که بین صدر مادۀ 1210 اصلاحی و تبصرۀ 2 آن وجود داشت و سبب تهافت آرا در رویۀ قضایی میشد، با صدور رأی وحدت رویۀ شمارۀ 30 هیأت عمومی دیوان عالی کشور در سال 1364 برطرف شد، اما مشکل فقدانسن معینی بهعنوان امارۀ رشد حل نشد. این مقاله خلأ قانونی در خصوص فقدانسن معین، بهعنوان امارۀ رشد را نقد میکند و به چند دلیل شامل اختلاف در رویۀ قضایی، تعارض در مقررات قانونی، زیانبار بودن نبود امارۀ رشد، تصریح به سن رشد در بعضی منابع اسلامی و دلایل علمی، نتیجه میگیرد که تعیین سنی و ترجیحاً 18 سالگی بهعنوان امارۀ رشد، ضروری است و علت اینکه نظام حقوقی ما و مردم از زمان حذف سن رشد یعنی سال 1361 دچار مشکل جدی در این خصوص نشدهاند، این است که ادارات و محاکم براساس قوانین منسوخ عمل میکنند.
ملخص الجهاز:
تعارضی که بین صدر مادة ١٢١٠ اصلاحی و تبصرة ٢ آن وجود داشت و سبب تهافت آرا در رویة قضایی می شد، با صدور رأی وحدت رویة شمارة ٣٠ هیأت عمومی دیوان عالی کشور در سال ١٣٦٤ برطرف شد، اما مشکل فقدان سن معینی به عنوان امارة رشد حل نشد.
حذف ١٨ سالگی به عنوان امارة رشد موجب ارائۀ تفسیرهای نادرست از مادة ١٢١٠ و 3 صدور آرای متهافت و اختلاف در رویۀ قضایی تا زمان حاضر شده و همواره مورد انتقاد نویسندگان حقوقی و دادگاه ها نیز قرار گرفته است .
و رأی شمارة ٣٠ با بعضی از مواد قانون مدنی در خصوص تحصیل تابعیت (از جمله مواد ٩٧٩ و ٩٨٥-٩٨٤) و نکاح (مادة ١٠٤٣ که همزمان با مادة ١٢١٠ در سال ١٣٦١ اصلاح شد) در تعارض است ١، قانونگذار در قوانین متعددی حکم مادة ١٢١٠ و رأی هیأت عمومی را نپذیرفته و برای برخورداری از بعضی حقوق غیرمالی به جای سن بلوغ ١٨ سالگی را معیار قرار داده و شورای محترم نگهبان نیز این قوانین را تأیید کرده است .
قوانین داخلی و موازین اسلامی باشد یا قرار گیرد، از طرف دولت ایران لازم الرعایه نیست ، اما وجود موادی مانند دو مادة مذکور که به صراحت به ١٨ سالگی اشاره دارند و تأیید این قانون توسط شورای محترم نگهبان ، نشان می دهد که این سن به عنوان امارة رشد و کمال عقل پذیرفته شده است .
و رأی وحدت رویۀ شمارة ٣٠ برای پایان حجر، علاوه بر بلوغ ، رشد نیز لازم است و چون سنی در این خصوص در نظر گرفته نشده است ، پس رشد باید احراز شود، حتی اگر سن افراد بالای ١٨ سال باشد.