خلاصة:
ایرانیان باستان در چندین هزار سال قبل دست به ابتکار جدیدی زده که آن را قنات یا کهریز نام گذارده اند. با این اختراع که در نوع خود در جهان تاکنون بی نظیر است، می توان مقدار قابل توجهی از آب های زیرزمینی را جمع آوری کرد و به سطح زمین رساند، که همانند چشمه های طبیعی، آب آن در تمام طول سال بدون هیچ کمکی از درون زمین به سطح آن جاری گردد. مع هذا هنوز هم این روش استفاده از آب ، در قسمت مهمی از روستاها و مناطق مسکونی و کشاورزی و دامداری کشور معمول و متداول است و حتی یکی از ارکان اصلی کشت و زرع در نواحی خشک را تشکیل می دهد. این اختراع که امروزه شهرت جهانی پیدا کرده ، بعدها از ایران به بسیاری از کشورهای جهان انتقال یافته و مورد استفاده مردم در دیگر نقاط دنیا قرار گرفته است. از این رو در این مجال سعی شده است به معرفی یکی از آثار ارزشمند مرتبط با موضوع قنات یعنی کتاب « قنات ها فنی برای دستیابی به آب » اثر هانری گوبلو، پرداخته شود.
ملخص الجهاز:
( همان ، صص ٧٣-٦٩) حال باید دید از چه زمانی دلایل قاطع بر وجود قنات ، موجود است و این تکنیک طی قرن ها در حوزه فرهنگی ایران ، یعنی مهد نخستین خود به چه مرحله ای از رشد رسیده و به دیگر مناطق جهان صادر شده است .
نویسنده در این بخش ابتدا با ذکر چندین سؤال از جمله : این فن بسیار ابتدایی و در عین حال عالمانه در کجا و در چه زمان و چگونه به وجود آمد؟ به مطالعه تاریخی قنات پرداخته است و در فصل اول به ذکر «کلیاتی پیرامون قنات » از جمله : تاریخ ابداع ، انتشار، انتقال تکنیک ، ابداعات مستقل و آب های ناپیدا می پردازد.
( همان ، صص ٧٣-٦٨ ) اما نویسنده در فصل سوم این بخش تحت عنوان « تاریخچه و نحوه گسترش قنات در حوزه فرهنگی ایران از آغاز تا امروز » به مطالعه این مسئله که از چه زمانی دلایل قاطع بر وجود قنات در دست داریم و این تکنیک طی قرون مختلف در حوزه فرهنگی ایران ، مهد نخستین خود به چه مرحله از رشد دست یافته و در این رهگذر تحت تأثیر چه عواملی قرار داشته است ؟ می پردازد .
نویسنده در فصل اول این بخش مطالبی پیرامون گسترش و انتشار فن قنات به خارج از قلمرو فرهنگی ایران یعنی «جنوب مدیترانه ، شبه جزیره عربستان و آفریقای شمالی غیر آتلانتیک » اشاره کرده است .