خلاصة:
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت و امکانات موجود کتابخانههای عمومی استان همدان در ارائه خدمات جنبی به استفادهکنندگان از دیدگاه کتابداران انجام شد.
روششناسی: روش پژوهش، توصیفی- پیمایشی و ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه محققساخته بود. جامعه پژوهش شامل تمامی کتابداران کتابخانههای عمومی استان همدان (132 نفر) بود که در 79 باب کتابخانه عمومی (شهری و روستایی) این استان فعالیت میکردند. از مجموع 132 پرسشنامه توزیع شده، 108 مورد بازگشت داده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی استفاده گردید.
یافتهها: یافتههای پژوهش نشان داد در 4/95% از کتابخانههای عمومی مورد مطالعه، انواع مختلفی از خدمات جنبی ارائه
میشود. مسابقه نقاشی، خدمات اینترنتی، قصهگویی و مسابقه کتابخوانی از مهمترین خدمات جنبی این کتابخانهها بودند. جلسات مثنوی و شاهنامهخوانی، نمایش فیلم و اجرای نمایشنامه به ندرت در کتابخانهها برگزار میشدند.
نتیجهگیری: نتایج پژوهش نشان داد علیرغم وجود خطمشی ارائه خدمات جنبی، کتابخانههای مذکور در ارائه موثر این خدمات برای تشویق و جذب کاربران به کتابخانه چندان موفق نبودند. 6/56% جامعه پژوهش معتقد بودند که میزان تلاش صورتگرفته از سوی سازمان و مدیریت کتابخانهها در راستای اجرای مطلوب این خدمات، در حد متوسط بوده است و 51 درصد از کتابداران اظهار داشتند که میزان این تلاش از جانب مدیر کتابخانه در حد کم بود. مهمترین موانع در ارائه خدمات جنبی کمبود بودجه، نداشتن کادر مجرب برای مدیریت این برنامهها، استقبال نکردن کاربران، همکاری نداشتن مدیران کتابخانهها، فقدان اطلاع و نگرش کافی مسئولان سازمان مادر، عدم همکاری و علاقهمندی کتابداران و نداشتن فرصت کافی برای اجرای این خدمات بود. در مجموع وضعیت و امکانات موجود در این کتابخانهها برای ارائه خدمات جنبی در سطح پایین
ارزیابی شد.
.
ملخص الجهاز:
"لذا، در پژوهش حاضر پژوهشگر بر آن است تا کنکاشی در این موضوع داشته باشد که با توجه به اهمیت خدمات جنبی در جلب توجه کاربران به کتابخانههای عمومی و تشویق آنها به مطالعه و McColvin کتابخوانی، اصولا کتابخانههای عمومی استان همدان از نظر شرایط و امکانات (فضا، بودجه، وسایل و تجهیزات و نیروی انسانی متخصص) جهت ارائه این خدمات در چه وضعیتی قرار دارند؟ قدر مسلم آنکه، بررسی وضعیت کتابخانههای مورد مطالعه و شناسایی خدمات جنبی ارائه شده در کتابخانههای عمومی این استان، میتواند تا حدود زیادی محقق را در شفافسازی مسئلهیاد شده یاری رساند.
فراوانی توصیفی میزان برخورداری از فضای مستقل جهت اجرای خدمات جنبی (رجوع شود به تصویر صفحه) بر اساس دیدگاه کتابداران و اطلاعات مندرج در جدول 4، این نتیجه حاصل میشود که کتابخانههای مورد مطالعه برای تشکیل کانون ادبی با میانگین 93/3، برپایی نمایشگاه کتاب با میانگین 91/3، برگزاری جلسات قصهگویی با میانگین 70/3، ارائهخدمات اینترنتی با میانگین 22/3 از بیشترین فضای مستقل برخوردار هستند.
توزیع فراوانی میزان برخورداری از بودجه، وسایل و تجهیزات و نیروی انسانی متخصص جهت اجرای خدمات جنبی (رجوع شود به تصویر صفحه) همانطور که مشاهده میشود سازمان کتابخانههای مورد بررسی، عملا بودجه معینی برای ارائه خدمات جنبی در نظر نگرفته است و کتابخانهها بهطور مشخص از حمایت مالی در این زمینه برخوردار نیستند و در صورت وجود چنین امکانی و در موارد معدود، بودجه تخصیصیافته بسیار ناچیز است."