خلاصة:
نقش پژوهش های حوزه شهرسازی اسلامی، مانند سایر حوزه های علمی، در زمینه سازی برای تحقق عملی آن حساس و راهبردی به نظر می رسد. با این وجود، بروز سهو و خطای فکری در نحوه برداشت دیدگاه های شهرسازی از گزاره های معرفت دینی، یکی از چالش هایی است که نه تنها می تواند عدم تحقق و آرمانی ماندن شهرسازی اسلامی را تشدید کند، بلکه می تواند سایر پژوهشگران را به مسیری اشتباه سوق دهد. با توجه به خطر اشاره شده، که در این نوشتار به عنوان مساله تحقیق مطرح است، چگونه می توان در حوزه پژوهش در شهرسازی اسلامی گام برداشت و کم تر دچار سهو فکری شد؟ این نوشتار با هدف کمک به ساختارمندتر شدن تحقیقات حوزه شهرسازی اسلامی و با روش توصیفی-تحلیلی ابتدا «یک نظام» برای «پژوهش در شهرسازی اسلامی» ارائه می دهد. سپس این نوشتار برداشت های شهرسازانه هفت مقاله منتخب در حوزه شهرسازی اسلامی را با پنج معیار مستخرج از نظام مذکور مورد بررسی قرار می دهد. روش گردآوری داده ها با اتکا به مطالعات کتابخانه ای، گزینش مقاله ها از طریق ارائه چهار معیار و تحلیل یافته ها به صورت مقایسه ای انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که دیدگاه های کلان شهرسازی برداشت شده در مقاله های مورد بررسی، اختلاف چندانی با معیارهای منتخب ندارند و در بیش تر موارد با آن معیارها هماهنگ و همخوان هستند. در عین حال، مشاهده شد که مواردی چون «موضوعیت نداشتن استفاده از منابع دینی» و «نبود ارتباط موضوعی بین گزاره استفاده شده و دیدگاه برداشت شده» سبب استنتاج های متفاوت شده است. این موارد گاه به صورت زنجیره ای باعث بیش تر شدن تفاوت میان استنتاج ها شده است. هم چنین نتایج نشان می دهد که قرآن به عنوان اصلی ترین منبع برای استنباط دیدگاه های شهرسازی استفاده و به سایر منابع توجه کم تری شده است.
It seems that the role of Islamic urban planning research، same as other scientific domains، is critical and strategic for its realization. Nonetheless، misunderstandings of urban planning’s viewpoints from the religious knowledge’s statements are one of the challenges that not only can toughen up the failure of Islamic urban planning in practice، but also can lead other researchers toward a wrong direction. Given the mentioned threat، which is the research problem، the research question is how it is possible to research about Islamic urban planning and at the same time have the minimum errors and misunderstandings? With the aim to help for a more structured research about Islamic urban planning، and with descriptive-analytic methodology، this paper develops a systematic structure for doing research about Islamic cities. It also evaluates the understandings of seven selected articles about Islamic urban planning with the five criteria which are elicited from the mentioned system. Besides، information and data for this research are gathered through the content analysis، the case studies are selected by four criteria، and the results analyzed with comparative method. The results demonstrate that the macro understandings of Islamic urban planning are not different form mentioned criteria and in most of the cases are coordinated and consistent with each other. Meanwhile، it revealed that some misunderstandings such as the “unnecessary use of religious resources” or “no correlation between used statements and understood viewpoints” have led to different conclusions. Such these misunderstandings، have sometimes increased the difference between conclusions continually. The results also show the use of the Holy Quran as the main source in understanding the urban planning principles and less attention are made to other sources.
(
, 
, 
)
