خلاصة:
قرآن کریم نزولی تدریجی دارد و در دوران رسالت پیامبراکرم9 و با توجه به ویژگی های جامعه آن روز و در بعضی از موارد، در پاسخ یا موضع گیری نسبت به حوادث و رویدادهای آن زمان، نازل گردیده است.
بدون تردید قرآن کریم چه درگفت وگو با دوگروه یهود و نصاری و چه درباره آن ها مطالب زیادی رابیان کرده است. قرآن با توجه به وجهه بارز هدایتگری نسبت به همه مردم «هدی للناس» درآغاز، دعوت عام خود را به همه گروه ها ابلاغ کرده است. در برخورد با یهود و نصاری نیز با توجه به تنوع مسائل و وجود مقاطع و موقعیت های مختلف، شیوه های گوناگونی داشته است.
قرآن مجید در برخورد با کتاب ها و متون مقدس یهود و نصاری (تورات وانجیل)، اصل اولی را برتایید وتصدیق وپذیرش مطالب حق بنا نهاده وسپس خطاها و موارد باطل آن ها راگوشزد نموده است.
ملخص الجهاز:
"برخیازمفسران میان تورات وانجیل زمان نزول قرآن وتورات وانجیل کنونی فرق قائل شدهاند، بدین معنا که در آن زمان متون مقدس یهـودی و مسـیحی، واجـد حـکم الهـی و معارف حقه بوده و یهود و نصاری ملزم بودهاند بر طبق آنها عمل نمایند، آیات فـوق نیز ناظر به همین مطلب است، ولی بعدها که تورات و انجیل دستخوش تحریف شـد، دیـگر مطلب حقی در آنها باقی نماند تا در زمان حاضر نیز عمل به این کتابها مطلوبیت داشته باشد.
» (متی17: 5-19) بنابراین تورات و انجیل کنونی همانند زمان نزول قرآن، هرچند که همان کتابهای نازل شده برحضرت موسی7 وحضرت عیسی7 نیستند وتمامی مطالبشان درست نمیباشد، بلکه سخنان باطل درآنها رسوخ کرده است، اما در عین حال احکام و معارف الهی نیز در این کتابها یافت میشودکه یهود و نصاری درگذشته وحال ملزم به رعایت آنها در عمل، قضاوت و اعتقادات خویش بوده و هستند.
(واحدی نیشابوری، 1411: 106) گوشزد کردن خطاها و اشتباهات تورات و انجیل در قرآن کریم به دو گونه صورت گرفته است: الف) تصحیح خطاها و اشتباهات قرآن کریم گاه به صورت مستقیم عقاید واقوال نادرست اهل کتاب را که برگرفته از کتابهایشان است، مورد اشاره قرارداده وآنان را از چنین افکار و عقایدی برحذر داشته است، مانند: {یا أهل الکتاب لا تغلوا فی دینکم ولا تقولوا علی الله إلا الحق إنما المسیح عیسی ابن مریم رسول الله وکلمته ألقاها إلی مریم وروح منه فآمنوا بالله ورسله ولا تقولوا ثلاثة انتهوا خیرا لکم إنما الله إله واحـد سبحانه أن یکـون له ولد له ما فی السماوات ومـا فی الأرض وکفی بالله وکیلا} (نسـاء/171) ای اهل کآتـاب، در دین خود غلـو مکنیـد و دربارۀ خدا غیر از حقیقت چیزی نگویید."