خلاصة:
سنتگرایی و مدرنیسم رویکردهای متمایزی در هستیشناسی، شناختشناسی و انسانشناسی برگزیدهاند. این نوشتار نسبت این تمایز در روششناسی حقوقی را بررسی میکند و به این پرسش پاسخ میدهد که روششناسی مدرن چه فرایندی را سپری کرده و این فرایند چه تاثیری بر روششناسی حقوقی مدرن بر جای گذاشته است و آیا این تاثیرها ماهیت حقوق مدرن و حقوق سنّتی اسلام را متاثر ساخته است؟ رهیافت این پژوهش مدرنیسم را جایگزینی شناختشناختی با هستیشناسی میداند که خود را در قالب پژوهش باز مینماید و پارادایم علم فیزیکمحور را به دیگر علوم تسرّی میدهد. حقوق مدرن نیز خود را علم بهمثابة روش اثباتی معرفی میکند که حقوقی متمایز، عینی، سکولار و رسمیشده را شکل میدهد؛ در حالی که حقوق سنّتی با پذیرش متافیزیک، روش را کاشف از واقع میداند، نه ایجادکنندة آن. در این رویکرد حجیت قطع مشروعیتبخش روششناسی است که آن را غیرمتمایز و غیرعینی، ذیل الهیات و ملتزم به گزارههای دینی و اخلاقی میکند.
ملخص الجهاز:
این نوشتار نسبت این تمایز در روش شناسـی حقـوقی را بررسی میکند و به این پرسش پاسخ میدهد که روش شناسی مدرن چـه فراینـدی را سپری کرده و این فرایند چه تأثیری بر روش شناسی حقوقی مدرن بـر جـای گذاشـته است و آیا این تأثیرها ماهیت حقوق مـدرن و حقـوق سـّنتی اسـلام را متـأثر سـاخته است ؟ رهیافت این پژوهش مدرنیسم را جایگزینی شناخت شـناختی بـا هستیشناسـی میداند که خود را در قالب پژوهش بـاز مینمایـد و پـارادایم علـمِ فیزیـک محور را بـه دیگر علوم تسرّی میدهد.
به نظر می رسد بتوان تأثیر تمایز رویکـردی در حقـوق مـدرن و حقـوق سـّنتی در حـوزٔە روش شناسی را در سه عنوان کلی بررسی کرد؛ در بخـش اول بـه بررسـی ایـن پرسـش مـی پردازیم که آیا رویکرد متمایز مدرنیسم و سنت گرایی، در درجۀ نخسـت ، سـبب تحـول یـا تغییر معنا یا ماهیت روش و به تبع آن تغییر جایگاه آن در حوزٔە شناخت شناسی شده است یـا خیر.
از سوی دیگر ولایتِ این نیرو بر انسان و طبیعت ، ضرورت تبعیت انسان از آن و پذیرش اصـل تعّبد و تسلیم در انسان را نشـان مـی دهـد؛ درحـالی کـه تعـاریف مدرنیسـم ، بـا وجـود تمـام تفاوت ها و تناقض هایش ، در یک نکته اتفاق نظر دارند و آن ، نفی هر آن چیـزی اسـت کـه از سنت برجای مانده (خاتمی ، ١٣٨٨: ٥٢ - ٥٤) و در نتیجه ، نفی نیروی ماورائی یـا حـداقل عدم امکان درک آن و به تبع ، فقدان ولایـت قدسـی بـر انسـان در تمـام حوزه هـای بشـری است .