خلاصة:
مذهب مقولهای فراتر از سرزمین و مبنایی برای هویت فراملی محسوب میشود. ازاینرو، منبعی برای قدرت نرم در میان کشورهای همکیش و عموما همجوار است. جمهوری فدارتیو روسیه و تعدادی از کشورهای حوزه خارج نزدیک ارتدوکس مذهب هستند که در گذشتهای نه چندان دور تحت یک واحد سیاسی مشترک به نام اتحاد جماهیر شوروی قرار داشتند. در آن زمان همه سیاستها در چارچوب ایدئولوژی کمونیستی طراحی و از جانب مسکو به سایر مناطق کشور دیکته میشد. اما از 1991 به بعد شرایط دگرگون شد. اگرچه فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به معنای پایان تعامل داخلی جمهوریها با یکدیگر و تبدیل روابط داخلی آنها به سیاست خارجی بود، اما روسیه کماکان کشوری صاحب نفوذ در خارج نزدیک است. بهطوریکه باقیماندن کشورهای منطقه در مدار مسکو، یکی از مهمترین اصول سیاست خارجی کرملین است. اما، در فقدان ایدئولوژی کمونیسم روسیه با نوعی خلاء ایدئولوژیک در رابطه با جمهوریهای بازمانده مواجه گردیده است. ازاینرو، مسیحیت یکی از گزینههای جایگزین مسکو برای پر کردن خلا مذکور است. پژوهش حاضر درپی پاسخ به این پرسشها است که جایگاه کلیسا در سیاست خارجی روسیه چیست؟ و کارایی دیپلماسی مذهبی در قبال گرجستان و اوکراین چگونه بوده است؟ «اگرچه نقش کلیسا در سیاست خارجی مسکو در قالب قدرت نرم تفسیر میشود، اما دیپلماسی مذهبی روسیه بیش از آنکه در خدمت قدرت نرم باشد، ابزاری برای قدرت سخت در اوکراین و گرجستان بوده است.» این فرضیه در چارچوب نظریه قدرت نرم جوزف نای بررسی شده است.
ملخص الجهاز:
بدین جهت ، مقاله پیش رو ضمن بررسی قدرت نرم روسیه درصدد پاسخ به این پرسش است که دیپلماسی مذهبی در سیاسـت خـارجی روسـیه چـه جایگـاهی دارد؟ و به عنوان مطالعه موردی این پرسش نیز مطرح است که عملکـرد دیپلماسـی مـذهبی روسیه در قبال گرجستان و اوکراین چگونه بوده است ؟ در قالب نظریه قدرت نرم جوزف نای ١ این فرضیه بررسی شده است که «اگرچه نقش کلیـسا در سیاسـت خـارجی مـسکو در قالـب قدرت نرم تفسیر می شود، اما دیپلماسی مذهبی روسیه بیش از آن که در خـدمت قـدرت نـرم باشد ابزاری برای قدرت سخت در اوکراین و گرجستان بوده است ».
عـلاوه بـر تـلاش دولـت برای ارتقا نقش کلیسا در روابط خارجی ، خود کلیـسا نیـز مایـل بـه حمایـت از حقـوق پیـروان مسیحی و هموطنان روسی خارج از کشور است حتی فراتر از آن خواهان ایجاد یک جهان چنـد قطبی از طریق همکاری های مشترک با دولت اسـت (٢٠١٢:٥ ,Petrenko).
Patriarch Kirill کلیسای ارتدوکس روسیه در این دیدار حمایت خود را از اقـدامات نظـامی دولـت روسـیه در حمایت از مسیحیان اعلام کرد، اما پاپ فرانسیس ١ معتقد بود که راه حـل نظـامی در سـوریه و عـــراق وجـــود نـــدارد و فقـــط فروشـــندگان ســـلاح هـــستند کـــه از ایـــن وضـــعیت سود می برند (٢٠١٦ ,Soloway &Standish ) به طور کلـی تـلاش هـایی کـه در دوره اول (١٩٩١-٢٠٠٨) برای تقویت روابط کلیسا و دولـت صـورت گرفتـه بـود در دوره دوم (٢٠٠٨ تاکنون ) به مرحله عملیاتی شدن رسیده است که بخش عمده ای از آن مربوط بـه دیپلماسـی مذهبی کلیسا است .