خلاصة:
در نظریه نحو ذره بنیاد، گره های پایانی، دارای مولفه های نحوی-معنایی و کوچکتر از تکواژ و چینش ثابت شاخص-هسته-متمم هستند. این مولفه ها در یک سلسله مراتب جهانی به نام توالی نقش ها چیده می شوند و از اصل یک ویژگی واژنحوی-یک مولفه-یک هسته پیروی می کنند. در این نظریه مدخل واژگانی شامل یک درختچه نحوی است که چینش مولفه های آن را نشان می دهد و صورت و آوا را به هم پیوندمی دهد:<اطلاعات واجی، درخت نحوی، اطلاعات مفهومی>. در این نظریه واژگان پسانحوی است و نحو مسئول ساخت همه عناصر زبانی از تکواژ تا جمله است و بازنمون عملیاتی است که درخت های ساخته شده از رهگذر نحو را با درختچه های ذخیره شده در درون مدخل های واژگانی مطابقت می دهد. این نوشتار ساخت نحوی-معنایی پیرااضافه های زبان کردی (سورانی) را بررسی می کند. چون طبق اصل بازتاب بیکر، پیچیدگی ساختواژی نشاندهنده پیچیدگی نحوی است و بر عکس، و در شماری از زبان-ها رابطه بین تکواژها و هسته های نحوی/مولفه های معنایی نماینده آنها، یک رابطه یک به یک است، در ساخت نحوی زیرین همه زبان ها، باید این رابطه وجودداشته باشد. براین اساس، بررسی پیرا اضافه های و نشان داد که این پیرا اضافه ها، به ترتیب دارای یک (مکان)، سه (مکان، مبدا و بست)، چهار (مکان، مبدا، مقصد و مسیر) و یک (مکان) مولفه معنایی و به تبع آن همین شمار هسته نحوی در نمودار درختی هستند.همچنین نتایج پژوهش نشان داد که این پیرااضافه ها ساخت پایگانی دارند که شیوه چینش مولفه های آنها را در نمودار درختی نشان می دهد.
ملخص الجهاز:
در زبـان کـردی هـم اگرچه عناصـری هسـتند کـه بـی گمـان حـرف اضـافه هسـتند (ماننـد صر (در، مکـان نمـا))، عناصری دیگر (مانند زحح (بام )، سث خژ (پشت )، رذص خز (نزدیک )، رخز(گـردن )و مـوارد مشابه در ساخت هایی به نام حرف اضافۀ مرکب به کار می روند کـه بـه آسـانی دربـارٔە نـوع مقولۀ آن ها نمی توان داوری کرد.
سـپس بـه بررسی پیرااضافه ها بر پایۀ نحو ذره بنیاد٢ می پردازد و در پی پاسخگویی به این پرسش اسـت که «برپایۀ دیدگاه های نحو ذره بنیاد مؤلفه های معنایی /هسته های نحوی سازندٔە پیرااضـافه هـا در زبان کردی کدام ها هستند؟ نقش نحوی /معنایی آنها چیست ؟ و ساخت پایگـانی و شـیؤە چینش این مؤلفه ها/هسته ها به چه ترتیبی است ؟» پژوهش حاضر مشتمل بر ٦ بخش است ؛ پس از مقدمه ، در بخش دوم ، پیشـینۀ کوتـاهی از پژوهش های انجام شده روی حروف اضافۀ زبـان کـردی ٣ بیـان مـی شـود.
٢. پیشینه مقولۀ حرف اضافه نیز همانند دیگر مقولات ، برپایۀ نظریه های زبان شناختی گوناگون ، مـورد بررسی قرار گرفته است (٢٠٠٢ ,Abolhassani Chimeh ;٢٠٠١ ,Ayano، شناخت گرایی : ١ اینکه واقعا این عناصر دوجزئی زبان کردی ماهیت پیرااضافه داشته باشند جای بحث دارد.
٣. حروف اضافه در زبان کردی دیدگاه مشترک بر این پایه استوار است که حـروف اضـافۀ زبـان کـردی را مـی تـوان در دو گروه ساده و مرکـب دسـته بنـدی نمـود؛ اگرچـه در مـورد تعریـف و شـمار آن هـا بـه ویـژه حروف اضافۀ ساده اختلاف نظر وجود دارد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) این حرف اضافه یک تکواژ دارد و از یک مؤلفۀ معنایی به نام مکان ساخته شـده اسـت و نمودار آن را می توان به صورت (٣٥) نشان داد.