خلاصة:
هدف: بر اساس ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، اختلال طیف اوتیسم، اختلالی عصبی رشدی است که با نقص مداوم در ارتباط اجتماعی و تعاملات اجتماعی دوجانبه و الگوها، علایق، رفتارها و فعالیت های تکراری و محدود همراه است. به بیان دیگر، اختلال طیف اوتیسم شرایطی مادام العمر است که با مشکلات فراگیر در روابط متقابل اجتماعی و ارتباطات، رفتارهای کلیشه ای و علایق محدود مشخص می شود. تشخیص زودهنگام اختلال طیف اوتیسم می تواند به اجرای مداخله بهنگام و در نتیجه بهبود پیامدهای رشدی منجر شود. ابزارهای غربالگری والدین، ابزارهایی ایده ال برای شناسایی بهنگام اختلالات طیف اوتیسم است، زیرا این ابزارها اطلاعات تشخیصی را از افراد آشنا با کودک به دست می آورند و اجرا و نمره گذاری آن ها آسان است. بسیاری از آزمون هایی که برای غربالگری اوتیسم از سنین بالا استفاده می شوند، این اختلال را تشخیص می دهند، به همین دلیل هدف این مطالعه هنجاریابی آزمون غربالگری اختلالات طیف اوتیسم است که سعی می کند این اختلالات را در سنین کم (12 تا 48 ماهگی) غربالگری کند. این آزمون شامل 36 سوال است و به صورت بلی یا خیر به آن ها پاسخ داده می شود.
روش بررسی: جامعه پژوهش حاضر، همه کودکان با اختلالات عصبی رشدی و کودکان عادی شهر تهران است. ملاک انتخاب کودکان، داشتن سن کمتر از 8 سال بود. در کودکان اوتیستیک، ملاک های تشخیص عبارت بود از: نقصان مداوم ارتباط اجتماعی و تعاملات اجتماعی در موقعیت های مختلف و الگوهای رفتار و فعالیت های تکراری محدود که متخصص و روان پزشک تشخیص اولیه دادند. در کودکان عادی نبود این مشکلات ملاک انتخاب بود. در این مطالعه توصیفی کودکان با اختلالات عصبی رشدی (اوتیستیک 135 و کم توان هوشی 70 نفر) و کودکان عادی (47 نفر برای تشخیص روایی افتراقی) شهر تهران به صورت هدفمند انتخاب شدند. از این تعداد 97 نفر دختر و 157 نفر دیگر پسر بودند. والدین شرکت کنندگان در این مطالعه در زمان حضور در کلینیک های خدمات روان شناختی و بیمارستان های شهر تهران (252 نفر) به سوال های آزمون غربالگری در مدت 10 دقیقه پاسخ دادند. متخصصان روایی آزمون را از طریق محتوایی و با روش افتراقی با تکنیک تحلیل واریانس که معناداری تفاوت بین سه گروه شرکت کنندگان را در نمره به دست آمده از آزمون نشان می دهد و اعتبار از طریق ضریب همسانی درونی کودرریچاردسون 20 را محاسبه کردند. همچنین برای تعیین نقطه برش از دو شاخص اعتبار (حساسیت و ویژگی) استفاده شد.تحلیل داده ها از طریق نرم افزار SPSS ویرایش 21 انجام شد.
یافته ها: روایی محتوایی آزمون با توجه به نظر متخصصان تایید شد. نتایج بررسی روایی افتراقی نشان داد میانگین گروه عادی، گروه کم توان هوشی و گروه اختلالات طیف اوتیسم به ترتیب از کمترین به بیشترین (P=0.001) است. اعتبار آزمون که از تکنیک کودرریچاردسون محاسبه شد برابر با 0.73 بود. ویژگی های روان سنجی ابزارهای غربالگری والدین معمولا از طریق دو شاخص حساسیت و ویژگی ارزیابی می شود. حساسیت به صحت غربال کودک با اختلال طیف اوتیسم اشاره دارد، در حالی که ویژگی به صحت غربال کودک بدون اختلال طیف اوتیسم اشاره می کند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد آزمون غربالگری اختلالات فراگیر رشد، ویرایش دوم (PDDST-II) از نظر دو شاخص احساسات و ویژگی در وضعیت مطلوبی قرار دارد و می تواند کودکان با اختلال اوتیسم و کودکان بدون اختلال اوتیسم را به درستی شناسایی کند. دو شاخص حساسیت و ویژگی در نمره پنج به بیشترین حد خود رسیدند. به همین دلیل نقطه برش آزمون نمره پنج و بیشتر تعیین شد.
نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد آزمون غربالگری اختلالات فراگیر رشد، ویرایش دوم (PDDST-II)، از نظر ویژگی های روان سنجی وضعیت مطلوبی برای تمییز کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم از دیگر اختلالات رشدی مانند کم توانی هوشی و کودکان عادی دارد. همچنین این آزمون ضریب اعتبار مناسب و برای تشخیص کودکان با اختلال طیف اوتیسم روایی مناسبی دارد.
(
, 
, 
)
