خلاصة:
اندازهگیری فقر چندبعدی از موضوعات نسبتا جدید در حوزه اندازهگیری فقر است و رویکرد الکایر و فوستر به این مقوله به شاخصهایی منتهی میشود که امکان تفکیک نقش بعد آموزش در فقر چندبعدی را مهیا میسازد. در این مقاله پس از اندازهگیری فقر چندبعدی با به کارگیری ابعاد مورد استفاده در شاخص فقر چندبعدی جهانی برای دو سال 1384 و 1394، سهم بعد آموزش و شاخصهای زیر مجموعه آن مشتمل بر وضعیت تحصیلی سرپرست خانوار و تحصیل کودکان در فقر چندبعدی محاسبه شده است. همچنین، ملهم از رویکرد الکایر و فوستر به اندازهگیری فقر، فقر آموزشی و فقر آموزشی شدید برای کشور و استانها محاسبه شده است. بر اساس نتایج سهم بعد آموزش در فقر چندبعدی بالاتر از هر بعد دیگر بوده و نزدیک به 50 درصد از بار فقر چندبعدی به عهده بعد آموزش است. نرخ فقر آموزشی در مناطق شهری و روستایی کشور در سال 1394 به ترتیب 42 و 66 درصد و نرخ فقر آموزشی شدید در مناطق شهری و روستایی در همین سال 3 و 0/9 درصد بوده که در مقایسه با سال 1384 کاهش یافته است. در سال 1394 استان کردستان بیشترین فقر آموزشی در مناطق شهری، استان قم بیشترین فقر آموزشی در مناطق روستایی و استان سیستان و بلوچستان بالاترین فقر آموزشی شدید را در مناطق شهری و روستایی داشتهاند.
ملخص الجهاز:
در این مقاله پس از اندازه گیری فقر چندبعدی با به کارگیری ابعاد مورد استفاده در شاخص فقر چندبعدی جهانی برای دو سال ١٣٨٤ و ١٣٩٤، سهم بعد آموزش و شاخصهای زیر مجموعه آن مشتمل بر وضعیت تحصیلی سرپرست خانوار و تحصیل کودکان در فقر چندبعدی محاسبه شده است .
Battiston, Cruces, Lopez-Calva, Lugo & Santos همانگونه که ملاحظه میشود، شاخص نسبت سرشمار تعدیل شده الکایر و فوستر برای فقر چندبعدی را میتوان به صورت جمع وزنی نسبت سرشمار سانسور شده تمام ابعاد (یا شاخصها) نوشت و دقیقا به همین دلیل است که این شاخص ویژگی تفکیک بعدی را تأمین می نماید.
جدول ٢: فقر چندبعدی در خانوارهای شهری و روستایی 1394(به تصویر صفحه مراجعه شود) مقایسه میزان فقر چندبعدی محاسبه شده برای ایران با ١٠٤ کشور دیگری که این شاخص برای آنها محاسبه میشود حاکی از آن است که ایران در رتبه ٥٢ در میان ١٠٥ کشور در حال توسعه قرار میگیرد.
در میان دو شاخص ذیل بعد آموزش نیز ملاحظه می شود که شاخص تحصیلات سرپرست خانوار از نقشی بسیار بالا برخوردار است به طوری که در سال ١٣٩٤ معادل ٤٥/٤ درصد از سهم فقر چندبعدی روستایی و ٤٧/٦ درصد از سهم فقر چندبعدی شهری به عهده سالهای تحصیل پایین سرپرست خانوارها است .
در این مطالعه افزون بر استفاده از متدولوژی اندازه گیری فقر چندبعدی الکایر و فوستر، فقر آموزشی و فقر آموزشی شدید نیز در مناطق شهری و روستایی در سالهای ١٣٨٤ و ١٣٩٤ بررسی شده است .