خلاصة:
«تکافل اجتماعی» راهکار بینظیر اسلامی برای درمان بسیاری از نابسامانیهای اجتماعی، بهویژه فقر و نابرابری است. امروزه با آشکار شدن نواقص راهحلهای بازارمحور و دولتمحور، این راهکار اهمیت دوچندانی یافته است. بیتردید، احیای مجدد این راهکار برای جوامع اسلامی معاصر و بهرهمندی از مزایای آن، مستلزم بازشناسی صحیح اصول و مبانی و قواعد اساسی عملکرد آن بر اساس منابع اصیل اسلامی و ارائة روزآمد آنهاست. این تحقیق به منظور دستیابی به چنین هدفی، با استفاده از روش تحلیلی ـ توصیفی، به فحص عمیق و نسبتا جامع در نصوص آیات و روایات و سیره ائمة اطهار علیهم السلام پرداخته و پس از استخراج، دستهبندی و تحلیل نصوص ذیربط، ویژگیهای مبنایی تکافل معیشتی اسلام را در ابعاد اعتقادی، اخلاقی و ارزشی، قواعد بخشندگی و حاجتخواهی، هنجارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشف و ارائه داده است.
ملخص الجهاز:
این تحقیق به منظور دستیابی به چنین هدفی، با استفاده از روش تحلیلی ـ توصیفی، به فحص عمیق و نسبتا جامع در نصوص آیات و روایات و سیره ائمة اطهار پرداخته و پس از استخراج، دستهبندی و تحلیل نصوص ذیربط، ویژگیهای مبنایی تکافل معیشتی اسلام را در ابعاد اعتقادی، اخلاقی و ارزشی، قواعد بخشندگی و حاجتخواهی، هنجارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشف و ارائه داده است .
ازاینرو، تحقیق حاضر با مراجعه به متون قرآن و حدیث و فحص نسبتا جامع در آنها، به دنبال کشف اصول و مبانی نظام «تکافل اجتماعی» در عرصههای اعتقادی، اخلاقی و ارزشی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است تا بتوان با تکیه بر آنها، نسبت به احیای روزآمد وکارآمد تکافل اجتماعی در جوامع اسلامی معاصر اقدام نمود.
خداوند آرامشدهندة حقیقی دستیابی به اهداف تکافل اجتماعی از این منظر که به دنبال برقراری آرامش و امنیت روانی برای افراد و رفع نگرانیهای آنها نسبت به آینده است، مستلزم درک صحیح از حقیقت آرامش و امنیت انسان و عوامل زمینهساز آن است.
بنابراین، تأمین نیاز نیازمندان باید در راستای این سنت الهی صورت پذیرد؛ به این معنا که وقتی فقیر برای کسب روزی تلاش میکند این تلاش موجب پیشرفت جامعه و خودش میشود، و درصورتیکه تلاش او قرین موفقیت ظاهری نباشد علاوه بر اینکه او به صبر و توکل توصیه شده است، ثروتمندان جامعه نیز وظیفه دارند به او انفاق کنند، و این کار مایه رشد و تعالی خود آنهاست.