خلاصة:
مسئولیت مدنی نهادی برای جبران خسارت و تسکین آلام زیان دیده است . نهادی کارا که هرچند عقل سلیم و منطق حقوقی وجود شرایط و مقتضیاتی را برای قوام و ثبوت آن لازم میداند، به نظر میرسد، که روشی که برخی حقوقدانان در رسیدن به این اقتضا لازم دانسته اند مانعی برای کارآیی آن شده باشد، سدی در برابر تحقق عدالت و جریان روح حقوق در آن خواهد بود. رکن تقصیر که به عنوان یکی از ارکان ضروری این نهاد از طرف برخی حقوق دانان ذکر شده و ضرورت اثبات آن از طرف زیان دیده به عنوان شرطی از شرایط ضروری تحقق این سبب (مسئولیت مدنی ) عنوان نموده است . که البته اثبات این امر و رکن مساله ای است ، که بعد از اثبات انتساب فعل مضر به فاعل ضرورت مییابد، با مطالعه ای در فقه ، این مساله به ذهن متبادر می شود، که با وجود قواعدی چون لاضرر و اتلاف و تسبیب که مثبت رابطه انتسابی است ، بدون تاکید بر اثبات تقصیر و یا به عبارت بهتر موضوعیت قائل شدن برآن ، هرچند ممکن است ، در برخی موارد در اثبات رکن انتساب موثر باشد، چه دلیل محکم و قانع کننده ای وجود دارد، که بعد از ثبوت حقی مشروع بر زیان دیده ، در جبران خسارت مانعی به عنوان اثبات ضروری تقصیر را در راه احقاق حق وی قرار دهیم .
ملخص الجهاز:
"نیازهای اقتصادی و دگرگونی بافت اجتماعی موجب شده است برخی حقوق دانان این ادعا را مطرح کنند که مفهوم خطا و صواب چهره ای نسبی و قابل انعطاف پیدا کرده است ؛ زیرا تمیز خطا و صواب یکی از پیچیده ترین و دشوارترین مسائلی است که تاکنون انسان با آن روبه رو بوده است کاتوزیان ، ١٣٨٨، ١٩٠) مسئولیت مدنی اصولا ناشی از بیمبالاتی اشخاص است و برای تحقق آن در همه ، حال وجود سه عنصر ضرر، فعل زیانبار و رابطۀ سببیت ضرورت دارد.
میتوان گفت قرعه نه به دلیل کشف از واقع ، بلکه به سمت حل و فصل اختلافات حجت شمرده شده است (محمدی، ١٣٨٧، ٩٨) در مورد حکمت قرعه گفته اند برای جلوگیری از کینه و پرهیز از ترجیح بدون دلیل و راضی شدن به قضای الهی، در موردی که حقوق و مصالح افراد با هم مساویاند و بیم آن میرود که بین آنها اختلاف شود، تشریع شده است (شکاری، ١٣٧٣، ٣٧)طور خلاصه ، قرعه در شبهات موضوعیه مقرون به علم اجمالی که احتیاط در آنها راه ندارد یا ممکن نیست جاری میشود(موسوی بجنوردی، ١٣٩١، ١٨٨) بنابراین ، قرعه در شبهات حکمیه و موضوعیۀ بدویه قابل استفاده نیست ؛ زیرا در این شبهات به وسیلۀ سایر اصول و امارات میتوان شبه را دفع کرد، حال آنکه استفاده از قرعه مشروط به وجود بن بست کامل است ."
(
, 
, 
)
