خلاصة:
منطقه جازموریان واقع در جنوب شرقی ایران- بین دو استان کرمان و سیستان و بلوچستان ایران، هم‌اکنون به دلیل خشکسالی و سدسازی‌های متعدد، کاملا خشک و تبدیل به بیابان شده است. این منطقه یکی از مناطق کلیدی تولید گردوغبار کشور است، اما تاکنون مطالعات محدودی در این منطقه بخصوص در زمینه گردوغبار صورت گرفته است. به منظور بررسی گردوغبار در این منطقه از داده‌های ماهواره‌ای شامل شاخص گردوغبار AAI بدست آمده از سنجنده‌هایTOMS_N7 (1978-1993) ، EP (1996-2005)TOMS_ و OMI (2005-2014) و شاخص عمق نوری گردوغبار AODحاصل سنجنده‌های MISR (2000- 2013) و MODIS (2000-2014) استفاده گردید. نمودار تغییرات زمانی شاخص‌ها در منطقه جازموریان و نقشه‌های پهنه‌بندی رخدادهای گردوغبار برای جنوب شرق ایران تهیه شد. چند نقطه در جنوب شرق ایران به عنوان کانون تولید گردوغبار؛ شامل: زابل، منطقه‌ای در پاکستان نزدیک به مرز ایران، سواحل مکران (خلیج گواتر) و منطقه جازموریان شناسایی گردید. با توجه به تغییرات سالانه شاخص‌ها می‌توان چندین سال یا دوره را به‌عنوان دوره‌های اوج طوفان گردوغبار در منطقه شناسایی کرد، 1363 (شروع رخداد طوفان‌های گردوغبار)، 1370، 1382-1383، 1387 و1391. به‌طور کلی روند صعودی در مقادیر شاخص‌ها را می‌توان در نتیجه ساخت سدهای متعدد بر سر راه رودهای تغذیه کننده جازموریان و در‌نتیجه خشک‌شدن تدریجی آن دانست و افزایش‌های ناگهانی در مقادیر می‌تواند در نتیجه وقوع خشکسالی‌ها باشد. عمده وقایع گردوغبار در منطقه جازموریان در دو فصل بهار و تابستان اتفاق می‌افتد و به‌ترتیب در فصل زمستان و پاییز از شدت آن کاسته می‌شود. بنابراین فعالیت گردوغبار در چهار ماه می، ژوئن، ژولای و آگوست شدید و در چهار ماه نوامبر، دسامبر، ژانویه و فوریه ضعیف تر از سایر ماه‌ها می‌باشد.
Extended Abstract
Introduction
Dust cycles are an integral part of the Earth system, which emits about 2000 tons of dust every year (Shao et al., 2011) and plays an important role in the global climate changes (Park & Jong, 2008). The frequency of dust events in the arid and semi-arid regions is much higher, meanwhile, dried lakes have the largest ration in dust emission (Goudie and Middleton, 2006). Hamoun e Jazmurian is a dried lake located in an homonymous topographic-low basin in southeast Iran and a main source for high dust emissions under favorable weather conditions, but so far limited studies have been carried out in this area, especially on dust. Remote sensing provides useful information about spatiotemporal variability of dust storms over the arid environment of the world. So the present study examines the spatiotemporal variability of dust activity over the region by identifying the dust events from the satellite data.
Materials & Methods
In this work, spatial and temporal variability of dust aerosol were analyzed over the arid environment of Jazmurian region and surroundings located on southeast of Iran by means of monthly mean data, including Absorption Aerosol Index (AAI), values products of TOMS-Nimbus7 (N7) (1979-1984), TOMS-Earth Probe (EP)(1990-2005) and OMI (2005-2014) as well as Deep Blue AOD of MODIS-Terra (2000-2007) and MODIS-Aqua(2002-2014) and Aerosol Optical Depth (AOD555nm) of MISR (2000-2013).
Results & Discussion
The results indicated that several hot points of dust including Sistan/Hamoun, Rootak, a region in Pakistan near the border with Iran, Makran coast, Gwadar Bay ion the southeast corner of Iran and the Jazmurian region. Overall, the annual trend of both AAI and AOD values obtained from all sensors, are increasing during the periods expect MODIS retrievals which has negative partial amounts, the time periods of 2002-2004, 2008-2009 and 2011-2012 are the peak of dust storms over the Jazmurian region because of human activities and severe droughts. Seasonal variations of AAI and AOD values showed the major dust activities occur during spring and summer and it is minimum in autumn over Jazmurian region. high activity of dust storms are in four months of May, June, July and August and low in the four months of November, December, January and February
Conclusion
Hamoun e Jazmourian is one of the active dust emission regions in south east of Iran. The amount of dust and affected areas have increased in recent years. Severe droughts in recent years and numerous dam construction are one of the main factors of dust emission increase in this region
(
, 
, 
)
