خلاصة:
یکی از مسائل ضروری اجتماعات انسانی، تنظیم نسبت امنیت با آزادی است.
شناخت دیدگاه اسلام در مورد نسبت امنیت و آزادی نیز میتواند در تنظیم نسبت
یادشده راه گشا واقع شود. این مقاله درصدد است تا نسبت میان "امنیت فرهنگی
متعالی" و "آزادی فرهنگی متعالی" از منظر قرآن و روایات را تبیین نماید. در
اینراستا، آیات و احادیث مربوطه با استفاده از روش استنباطی- استنادی در
چارچوب نظریهی استخدام، با کاربست ابزار برهان خلف بررسی شده است. این
نشان میدهد که از دیدگاه اسلام هیچ یک از امنیت فرهنگی متعالی و آزادی
فرهنگی متعالی، ب ر دیگری تقدم ندارند؛ بلکه میان آندو، رابطه ای تعاملی و
تلازمی برقرار است. نتیجهی چنین نسبتی، بهوجودآمدن استخدام دوطرفهی عادلانه
در جامعه است که ضمن حفظ منافع و مصالح جامعه و حفظ حقوق و آزادی های
فرهنگی قانونی شهروندان در جامعه، تعالی اخروی آنان را نیز تامین میکند.
ملخص الجهاز:
این نشان میدهد که از دیدگاه اسلام هیچیک از امنیت فرهنگی متعالی و آزادی فرهنگی متعالی، بر دیگری تقدم ندارند؛ بلکه میان آندو، رابطهای تعاملی و تلازمی برقرار است.
بنابراین، در پاسخ به این پرسش که: «در دین اسلام چه نسبتی میان امنیت فرهنگی و آزادی فرهنگی برقرار است؟» پس از بیان چارچوب نظری پژوهش، ابتدا، مفهوم آزادی فرهنگی و امنیت فرهنگی و اقسام متدانی و متعالی هر یک را بیان کرده؛ سپس نسبت آن دو در اسلام را باتوجه به آیات و روایات اسلامی تبیین مینماییم.
1. بطلان تقدم امنیت فرهنگی متدانی حداقلی بر آزادی فرهنگی در اسلام (بطلان استخدام یکطرفه) از دیدگاه اسلام، آزادی فرهنگی امری پذیرفته شده است و از حقوق مسلّم همهی انسانها شمرده میشود؛ این امر را میتوان از آیات و روایات متعددی استفاده کرد.
همچنین از برخی آیات که بر رعایت عدالت و قسط، بهویژه رعایت عدالت از ناحیهی حاکم نسبت به مردم، دلالت میکنند (مائده: 8؛ بقره: 124؛ حدید: 25) میتوان آزادی فرهنگی را استفاده کرد؛ زیرا رعایت حقوق فرهنگی مردم یک جامعه و احترام به آن، از مصادیق عدالت شمرده میشود.
2. بطلان تقدم آزادی فرهنگی متدانی حداکثری یا مطلق، بر امنیت فرهنگی در اسلام (بطلان استخدام یکطرفه) با وجود اینکه از دیدگاه اسلام، اصلِ داشتن آزادی فرهنگی بهعنوان حق مردم جامعه، امری قطعی است و سلب آن از مردم و برقراری استبداد فرهنگی، امری مذموم است؛ اما این تلقی نباید ایجاد شود که آزادی فرهنگی مورد نظر اسلام، آزادیای نامحدود است؛ بلکه دارای برخی محدودیتهاست که از آنها به حوزهها و موضوعات امنیت فرهنگی و ارزشهای حیاتی فرهنگی تعبیر میشود.
از برخی آیات و روایات اسلامی رعایت حقوق فرهنگی انسانها در جامعه و عدمجواز سلب آن استفاده میشود.