خلاصة:
مقدمه: کودکان برای استفاده از اطلاعات نیازمند کمک هستند و پرسشگری نقطه شروع رفتار اطلاعاتی در آنان و یا رفتار اطلاعاتی کلامی است. در حالیکه بیشتر پژوهشهای این حوزه رفتار جامعه با سواد خواندن را مورد بررسی قرار دادهاند، هدف پژوهش حاضر آشنایی با منابع اطلاعاتی و تغییر رفتار اطلاعاتی کلامی کودکان دوره پیشدبستانی تهران است.
روششناسی: بهمنظور مشاهده تغییر رفتار اطلاعاتی کلامی کودکان این مقاله به روش شبه تجربی با گروه آزمون و گواه و پیش و پسآزمون انجام شد. جامعه پژوهش کودکان مراکز پیشدبستانی تهران و روش نمونهگیری هدفمند بود. نظر به یکسانسازی شرایط پژوهش دو مرکز که از لحاظ کتب تدریس شده و شرایط محیطی در شرایط همسانی قرار داشتند انتخاب شدند. در هر کلاس پیشدبستانی ۱۰ کودک حضور داشتند. بدین ترتیب ۲۰ نفر بهعنوان نمونه پژوهش از دو مرکز پیشدبستانی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده پرسشنامه نیمه ساختاریافته Havigerová (۲۰۱۱) از نظر والدین بود. مشاهده معلم از انجام تکلیف پژوهشی دانش آموزان ابزار دوم بود.
یافتهها: نتایج جداول نشان داد بر اساس نظر والدین و با توجه به پرسشهای پژوهش و مدل استفاده شده در پژوهش ابعاد رفتار اطلاعاتی کلامی یعنی وضعیت توجه غیرفعال یا دفعات توجه به منابع اطلاعاتی در زندگی روزمره، وضعیت جستجوی غیرفعال و یا تمایل به کسب اطلاعات از منابع اطلاعاتی و همچنین وضعیت جستجوی فعال و یا به بیان دیگر استفاده از منابع اطلاعاتی برای انجام تکلیف پژوهشی در گروه آزمایش تغییر کرد و همچنین وضعیت پردازش و استفاده از اطلاعات در انجام تکلیف پژوهشی در گروه آزمایش بر اساس نتایج ارائه تکلیف توسط کودکان تغییر کرد. در حالیکه در وضعیت گروه گواه تغییری ایجاد نشد.
نتیجهگیری: با توجه به تغییر ابعاد مختلف رفتار اطلاعاتی کلامی گروه آزمایش، پس از مداخله میتوان نتیجه گرفت این مداخله رفتار اطلاعاتی کلامی آنان را تغییر داده است و نتایج استفاده آنان از منابع اطلاعاتی و ارائه تکلیف پژوهشی نشان از بهبود وضعیت در کودکان دوره پیشدبستانی دارد. به جهت محدودیت امکانات، جستجوی مداوم اطلاعات در این پژوهش بررسی نشد. آشنایی با منابع اطلاعاتی و تقویت رفتار اطلاعاتی کلامی کودکان میتواند جهت بخش رفتار اطلاعاتی در بزرگسالی باشد؛ بنابراین بهعنوان پیشنهاد افزودن واحدهای درسی سواد رسانهای و تفکر انتقادی و آشنایی با منابع اطلاعاتی در آموزشهای پیشدبستانی میتواند به پیشرفت رفتار اطلاعاتی کلامی کودکان و تربیت دانشآموزانی پژوهشگر کمک کند. برای تعمیم و بسط بیشتر نتایج بایستی پژوهش با نمونههای بزرگتر تکرار شود.