تحلیل محتوایی روزنامۀ حشرات‌الارض مقالة

روزنامۀ طنزِ انتقادی حشرات‌الارض توسط میرزاآقا بلوری طی سال‌های 1326 تا 1329ه.ق در تبریز منتشر می‌شد. این نشریه در دورۀ استبداد صغیر روزنامه‌ای بود که با استفاده از کاریکاتور انتقادی و طنز منتشر می‌شد. مطالب آن بیشتر از زبان غفار وکیل (دیوانۀ بازارگرد) و به‌صورت شعر طنزگونه چاپ و کاریکاتورهای آن به دست حسین طاهرزادۀ بهزاد کشیده می‌شد. کاریکاتورها بیشتر در انتقاد از پادشاه ضدمشروطه، سوءاستفاده والیان از مناصب و فساد مالی آنان بود. بعضی طرح‌ها به مداخلات بیگانگان در امور ایران اشاره دارد. پیام طرح‌ها عموماً آگاهی‌بخشی به مردم برای آشنایی با حقوق خود و مسئولیت‌های حاکمان قاجار بود. برای نخستین بار با زبان حیوانات، جریانات اجتماعی و سیاسی آذربایجان و ایران را افشا و از مشروطه، برقراری قانون و عدالت حمایت می‌کرد. این مقاله با تکیه بر مندرجات و کاریکاتورهای روزنامه حشرات‌الارض و منابع دیگر با روش تحلیل محتوا، سعی دارد گفتمان حاکم بر این روزنامه را در یکی از حساس‌ترین سال‌های تاریخ ایران عصر مشروطه در مقابله با استبداد روشن سازد.